Britten, Benjamin

Ian Bostridge drukt eigen stempel op Brittens muziek

Benjamin Brittens The Rape of Lucretia schildert met - naar operamaatstaven - relatief bescheiden middelen een hartverscheurend drama. Een nieuwe opname onder leiding van Oliver Knussen op het label Virgin Classics heeft een geweldige cast, met Brittenspecialist Ian Bostridge als een van de vertellers.

Het verhaal lijkt in eerste instantie te vragen om een film: we gaan van een soldatenkamp buiten Rome te paard richting een huis in de stad. Benjamin Britten maakte er echter een opera op kamerformaat van: in The Rape of Lucretia uit 1946 lijkt de spanning groter te worden naarmate de muziek zachter wordt. De geschiedenis van de gehuwde Lucretia, die verkracht wordt door de Etruskische prins Tarquinius Superbus, wordt door de Britse componist gehuld in effectieve klanken zonder bombast. De muziek creëert prachtige, nu eens beweeglijke, dan weer sluimerende crossfadingeffecten tussen tijd en plaats.

Twee zangers, Male en Female Chorus, zorgen als Griekse koorleden - en tegelijkertijd als christelijke commentatoren op een heidens verhaal - voor de overgangen tussen de scènes en voor een extra perspectief op de gebeurtenissen. De vrouwelijke helft van het duo is een zeer warmbloedig klinkende Susan Gritton. Zij staat naast Ian Bostridge, de Britse tenor die langzaam maar zeker bijna alle muziek gezongen heeft die Benjamin Britten schreef voor zijn partner Peter Pears. Bostridge heeft diverse liederencycli van Britten opgenomen, zong de Canticles met David Daniels en Christopher Maltman en is op cd te horen als Flute in A Midsummer Night's Dream en bovenal als de schimmige Peter Quint in The Turn of the Screw. Hij is daarbij beslist geen imitator van Pears: zijn stem is minder groot, maar buigzamer en beweeglijker, zodat hij een eigen stempel drukt op Brittens muziek. Zo sluipt hij als een schaduw met Tarquinius mee door de gangen van Lucretia's huis en roept hij zachte tederheid voor de Romeinse vrouw en scherpe afkeer van de Etruskische prins op. Bostridge de ervaren liederenvertolker laat zich hier duidelijk gelden. Hij kan fluisterend zingen in de vertrekken van Lucretia, maar distantieert zich met zijn gesoigneerde stem anderzijds met kracht van de brassende mannen in het kampement. Geen groter contrast is denkbaar met de lekker ruig en onwrikbaar klinkende bariton Peter Coleman-Wright als Tarquinius: beide zangers maken ons op hun eigen manier duidelijk dat deze vorst een groot gevaar is, een opschepper, een macho die geen tegenspraak duldt.

Dirigent Oliver Knussen staat voor het Aldeburgh Festival Ensemble. Hij schildert het huishouden van Lucretia met tedere hand en schroeft de spanning langzaam maar zeker tot het ondraaglijke op. Angelika Kirchschlager is daarin een interessante, onconventionele Lucretia: geen trotse, kuise matrone, maar een onzekere en daardoor soms zelfs wat ongeduldig overkomende vrouw.

Deze opname van The Rape of Lucretia toont Britten derhalve als een belangrijke kracht in operaland, die in zijn muziekdrama's probeert duistere en ambigue kanten van de menselijke geest te laten zien. Britten schrijft schitterend voor stemmen en de subtiliteiten uit het kleine orkest in deze kameropera zijn een toonbeeld van less is more. Geef deze jubilaris dit jaar dus wat tijd en ruimte naast de overal gefêteerde giganten Verdi en Wagner.

Hein van Eekert (1-2013)