Beethoven, L. van

Negentig is het nieuwe vijftig, denk je even als Herbert Blomstedt in sneltreinvaart de trap van het Concertgebouw afdaalt. Deze zomer is de Zweedse dirigent negentig geworden. Om dit te vieren is een box met alle negen symfonieën van Beethoven uitgebracht. Zo’n veertig jaar geleden heeft Blomstedt de hele cyclus al eens op de plaat gezet met de Dresdner Staatskapelle, waarvan hij toen de chef was. Op cd is deze nog steeds verkrijgbaar. Nu gaat het om recente registraties met het Gewandhausorchester Leipzig, dat hij rond de eeuwwisseling door een moeilijke periode heeft geloodst. In zijn interpretaties is Blomstedt met zijn tijd meegegaan. Hij heeft zijn voordeel gedaan met de verworvenheden van de historisch geïnformeerde uitvoeringspraktijk. Zo volgt hij in de frasering meer dan voorheen retorische principes, zonder overigens nadrukkelijk punten en komma’s aan te brengen. Hij laat zich ook meer inspireren door Beethovens eigen metronoomcijfers, hoewel hij op een paar uitzonderingen na steeds voor net iets tragere tempo’s kiest. Toch doet zijn visie veel minder revolutionair aan dan die van bijvoorbeeld Norrington, Harnoncourt of Gardiner. Blomstedt mikt evident niet op spectaculaire schokeffecten. Het tempo is doorgaans vlot, maar niet overijld. Hij schuwt de scherpe kanten niet, maar het resultaat klinkt zelden opgelegd schurend of wringend. Ook al zullen sommige luisteraars het wellicht een beetje saai of middle-of-the-road vinden, dergelijke gematigde opvattingen blijken op den duur vaak beter te beklijven dan een op het eerste gehoor overweldigende uitvoering. Als je naar de cd’s luistert, zie je hem als het ware dirigeren, zonder bombarie, steevast uit het hoofd en zonder dirigeerstokje. Toen hij van 1998 tot 2005 chef-dirigent van het Gewandhausorchester was, heeft hij er veel aan gedaan om de orkestklank te ontdoen van de logge zwaarte die hij in de loop der jaren had gekregen. Dit met behoud van de typisch Midden-Europese kwaliteiten. Zo worden de middenstemmen niet weggedrukt, maar doen zij gelijkwaardig mee in het opvallend polyfone lijnenspel. De vroege symfonieën krijgen een ‘klassieke’ allure, kristalhelder in de structuur en met een licht getemperd jeugdig enthousiasme in de toon. Vooral in de Zesde symfonie, de Pastorale, is Blomstedt in zijn element. Het is alsof je samen met Beethoven geniet van een wandeling in de natuur en plotseling overvallen wordt door het onweer, maar deze dirigent peilt dieper dan in een oppervlakkige natuurschildering. De uitvoering van de Negende heeft hij in december 2015 opgedragen aan de nagedachtenis van de toen kort tevoren overleden Kurt Masur, zijn voorganger in Leipzig en precies een week jonger dan hijzelf. Samen met de voortreffelijke solisten, de koren en bovenal het onvolprezen orkest heeft hij er een indrukwekkend monument van gemaakt.

Eddie Vetter (4-2017)