Beethoven, Ludwig van

Viktoria Mullova heeft twee sonates van Beethoven opgenomen. De viool is met darmsnaren bespannen, haar muzikale partner Kristian Bezuidenhout bespeelt een historische fortepiano. Het kan niemand meer verbazen, na de geroemde ‘authentieke’ Bachopnamen die Mullova eerder maakte voor hetzelfde label Onyx. ‘Het historische instrumentarium nodigt me uit om vrij te zijn.’

door Thiemo Wind

Nee, het begin van een complete Beethovencyclus is het niet. ‘Ik speel alleen werken waar ik zielsveel van hou’, zegt Mullova. ‘En niet alle Beethovensonates zijn me even lief. Nummer negen, de ‘Kreutzer’, is de beste van allemaal. Verder heb ik gekozen voor nummer drie, die niet zo vaak wordt uitgevoerd. Ik bewaar er goede herinneringen aan, uit mijn jeugdjaren.’
Die jeugd speelde zich af in Moskou, toen de Sovjet-Unie nog bestond. Als kleuter studeerde ze al drie uur per dag, met haar vader naast zich. ‘Het was de ambitie van mijn ouders’, verklaart ze doodgemoedereerd. ‘Ik deed het om ze te pleasen, om hun liefde te verdienen. Mijn ouders hadden al snel door dat ik talent bezat, dus daar wilden ze wel in investeren. Ik ben ze er nog altijd dankbaar voor. Pas toen ik succes kreeg en merkte dat ik beter speelde dan anderen, werd die ambitie iets van mijzelf. En vergeet niet dat het in de Sovjet-Unie ook een manier was om te overleven. Door concoursen te winnen, verdiende je privileges. Je mocht bijvoorbeeld reizen.’
De violiste was 22 toen ze naar het Westen vluchtte. Welbeschouwd laat haar hele carrière zich samenvatten als een zoektocht naar vrijheid, niet in de laatste plaats in muzikale zin. Toen ze voor het eerst de solosonates en -partita’s van Bach opnam (Philips), wist ze zich geen raad. De verworvenheden van de historische uitvoeringspraktijk waren aan de Russische vioolschool compleet voorbijgegaan. ‘Het was één grote worsteling’, blikt ze terug. Totdat ze een barokstok in handen kreeg, en een viool met darmsnaren. ‘De bevrijding was compleet, alles viel op zijn plaats. Het materiaal wijst mij de weg. Darmsnaren geven van zichzelf meer kleur, ze maken de muziek zoveel rijker. Voor een historische fortepiano geldt hetzelfde. Wat Kristian Bezuidenhout er aan klankkleuren uit weet te toveren, is heel bijzonder. Het is fantastisch met zo’n musicus te mogen werken.’
Wie haar zo nederig en vol bewondering hoort praten, zou bijna vergeten dat Mullova, als leerlinge van Leonid Kogan, zelf een exponent is van de roemruchte Russische vioolschool. Het verschaft haar een niet geringe voorsprong op menige barokviolist. ‘Wat ik in Moskou leerde, was vioolspelen, zuiver en secuur. Dat is geen slecht uitgangspunt. Die techniek ervaar ik als een groot geluk.’