Mozart

In de achttiende eeuw van Mozart vormden meerdelige serenades doorgaans de amusementsmuziek tijdens officiële gebeurtenissen of grootse particuliere feesten van iedereen die het zich veroorloven kon. Voor Mozart was het ook een verdienmodel, al weerhield hem dat niet om in dit genre zijn meest aansprekende muziek te schrijven. Het Mozarteumorchester Salzburg brengt met de Serenades KV 203 en 239 (de Serenata Notturna) de Salzburgse festiviteiten zo tot leven dat u zich met wat vrienden en een paar goede flessen wijn al snel ruim twee eeuwen terug in de tijd waant.

Aangenaam Klassiek 2023

GESIGNALEERD

Mozart uit Salzburg
Wie een serenade van Mozart wil beluisteren, heeft een ruime keuze uit albums met verschillende uitvoeringen. En dit jaar is de wereld wéér een album met Mozartserenades rijker. Echter wel een cd met net dat beetje extra, dat door de rijke geschiedenis van de uitvoerenden speciale aandacht verdient. Het Mozarteumorchester Salzburg presenteert zijn eerste uuitgave van een serie van zes bij Berlin Classics onder leiding van Roberto González-Monjas.

Het Mozarteumorchester Salzburg kijkt terug op ruim 180 jaar geschiedenis. Niemand minder dan Wolfgang Amadeus Mozarts weduwe Constanze en zijn zonen Franz Xaver en Carl Thomas stonden in 1841 aan de wieg van het orkest. Hiermee zit het DNA van het Salzburgse genie praktisch in het DNA van het bekroonde orkest. Vandaag de dag wordt het orkest wereldwijd geroemd vanwege zijn levendige en stijlbewuste Mozartinterpretaties. Tevens heeft het orkest een mooie manier gevonden om muziek uit de Weense Klassieke periode te verbinden met muziek van daarna. Met maar liefst zes albumreleases tussen 2023 en 2025 laat het orkest zijn volledige bereik en passie horen. Het eerste album begint uiteraard bij de programmatische kern, Mozart. Verder in de planning staan opnames met werk van onder meer Richard Strauss, Anton Bruckner en Hans Werner Henze.

Onder leiding van de Spanjaard Roberto González-Monjas brengt het Mozarteuorchester Mozarts serenades nr. 6 en nr. 4. Je krijgt hiermee meteen een voorproefje van de energie tussen orkest en dirigent die we nog vaak kunnen ervaren, want vanaf seizoen 2024-2025 is González-Monjas de nieuwe chef-dirigent van het Oostenrijkse orkest. “De serenades van Mozart zijn een fascinerende getuigenis van de buitengewoon rijke muzikale traditie van Salzburg sinds de achttiende eeuw”, laat González-Monjas weten. “De serenades zijn vrij van de beperkingen die andere symfonische genres wel hebben. De composities zijn zo vindingrijk, geen middel blijft onbeproefd in de zoektocht naar verrassing, frisheid en amusement. Het was een waar genoegen om ons onder te dompelen in deze twee opmerkelijke werken met de briljante musici van het Mozarteumorchester Salzburg!”

Serenades zijn sinds het begin van de achttiende eeuw enorm populair in Salzburg. Deze doorgaans lichte avondmuziek werd ter ere van iemand of iets uitgevoerd in de openlucht. Mozart componeerde zijn eerste serenade op dertienjarige leeftijd en maakte zichzelf hierdoor direct onmisbaar bij zomeractiviteiten van de stad. De componist construeerde zijn serenades vaak zo, dat verschillende delen als concerto konden worden geëxtraheerd - en verkocht - terwijl andere als een complete symfonie konden worden samengesteld. Lekker duurzaam, én slim voor snellere verdiensten. Vandaag de dag is een van de bekendste werken binnen de klassieke muziek Mozarts Serenade nr. 13, Eine kleine Nachtmusik. Op het nieuwe album neemt het orkest je met de serenades nr. 6 en nr. 4 mee naar het Salzburg van circa 250 jaar geleden.

Het is helaas niet duidelijk voor wie Mozart zijn Serenade nr. 6 - ook wel ‘Serenata notturna’ genoemd - componeerde. Alhoewel het lichte muziek betreft, is het stuk zeker niet gemakkelijk om uit te voeren. Mozart zet twee strijkersensembles tegenover elkaar, waarna er een muzikale discussie ontstaat. Destijds bestond het eerste strijkersensemble uit professionals, het andere uit amateurmuzikanten. Het is de strijkers en de paukenist van het Mozarteumorchester samen met González-Monjas gelukt om de serenade prachtig transparant en vol energie te laten klinken. “De serenade is explosief, heel kort, maar vol creativiteit. En echt een ‘one of a kind piece’ van Wolfgang Amadeus Mozart”, aldus González-Monjas.

Over Mozarts Serenade nr. 4 is iets meer bekend. Het stuk heeft de bijnaam ‘Colloredo’, naar Mozarts patroon, graaf Hieronymus von Colloredo. Waarschijnlijk gecomponeerd voor festiviteiten van de Universiteit van Salzburg, genoten velen in 1774 in de universiteitstuin van Mozarts muziek vol ingenieuze humor en charme. Naast strijkers schuiven nu ook hout- en koperblazers aan. “In de universiteitstuin vonden de belangrijkste serenades plaats”, vertelt González-Monjas. “Elk jaar in de zomer vierde de universiteit het afstuderen van studenten met een serenade. De musici speelden eerst voor de aartsbisschop in Schloss Mirabell en daarna kwamen ze met een mars terug. Velen stonden te wachten op het plein, waarna musici en studenten een eerbetoon brachten aan de professoren en de rector met een serenade: de Colloredo Serenade.”

Wat een fijn vooruitzicht dat Roberto González-Monjas en het Mozarteumorchester Salzburg samen nog veel muziek op de lessenaar zullen zetten. De muzikale verwennerij uit Salzburg smaakt namelijk naar meer!

Jacqueline Blok-Wouters (Klassieke Zaken 3-4-2023)