Schubert

SPECIAL

Jonge muziek van Schubert
Als jongenssopraan in het kathedraalkoor van zijn geboortestad Gent zong René Jacobs op concerten liederen van Schubert, toen al een van zijn favoriete componisten. Nu hij de zeventig is gepasseerd, is hij teruggekeerd naar zijn jeugdliefde met de integrale opname van de symfonieën.

Twee jaar geleden verraste René Jacobs menigeen met de eerste aflevering, waarin hij de nummers 1 en 6 met nieuw elan voor het voetlicht bracht. Nu plaatst hij de Tweede en de Derde symfonie in een nieuw perspectief. De eerste indruk: wat een jonge muziek! Er wordt weleens vergeten dat Schubert nog een tiener was toen hij ze componeerde. Hij begon aan de Tweede symfonie op zijn zeventiende, net aangesteld als onderwijsassistent in de school van zijn vader. Vier maanden later was het werk af en kort daarna ontstond al nummer 3. In één jaar voltooide hij daarnaast nog meer dan honderd liederen, vier Singspiele, twee missen en twee strijkkwartetten. En dat allemaal naast zijn drukke werkzaamheden als beginnend onderwijzer.

Jacobs beschouwt de twee symfonieën als een paar, maar dan wel als een duo met tegengestelde eigenschappen. De Tweede zou opgewonden, trots, rusteloos, revolutionair en manlijk van karakter zijn, de Derde ontspannen, bescheiden, zorgeloos, behoudend en vrouwelijk. De ene zou meer naar Beethoven neigen, de andere meer naar Mozart. In de praktijk wordt de soep niet zo heet gegeten en springen de verschillen minder prominent in het oor. Bovendien heeft zelfs de geestigste inval bij Schubert vaak een bittere bijsmaak. Die ambivalentie maakt de symfonieën juist zo intrigerend.

Wat de twee gemeen hebben, is de jeugdige gretigheid, een kolfje naar de hand van het B’Rock Orchestra. Dit nog vrij jonge Belgische ensemble heeft zijn actieradius geleidelijk uitgebreid van Bach en Händel tot Beethoven en Schubert. Net als het Orkest van de Achttiende Eeuw speelt het op historische instrumenten en bestaat het hier uit veertig musici. Het vurige enthousiasme spettert door de luidsprekers. Dat hangt ook samen met het ijltempo waar Jacobs geregeld voor kiest, in combinatie met felle accenten en onstuimige uithalen. Sommige oudere oren zullen zich afvragen of het hier en daar niet een onsje minder kan, vooral in de menuetten en de langzamere delen, waar de speed soms ten koste gaat van de kleur.

De dirigent heeft met zijn opera-ervaring veel gevoel voor de theatrale flair van de jonge Schubert. De symfonie is in zijn visie een opera voor instrumenten. In de Derde lijkt Rossini nooit ver weg, terwijl de Italiaanse componist pas jaren later stormenderhand Wenen zou veroveren. Zelfs in het hoogste tempo is zingbaarheid een constante in de opnamen van René Jacobs. In dit opzicht overbrugt hij moeiteloos de bijna zeventig jaren die hem scheiden van de jongenssopraan in het kathedraalkoor van Gent.

Eddie Vetter (Klassieke Zaken 5-2020)