Beethoven

SPECIAL

Evgeny Kissin; wonderbaarlijk pianist
Na een kwarteeuw is Evgeny Kissin teruggekeerd naar Deutsche Grammophon. Als eerste is een dubbel-cd uitgebracht met zes van Beethovens populairste werken, in de afgelopen elf jaar live opgenomen in concertzalen van Seoul tot Amsterdam. Het is de persoonlijke keuze van een wonderbaarlijke pianist die zich reeds als tiener manifesteerde als klavierleeuw.

Evgeny Kissin (45) heeft de tijd rijp gevonden om zijn autobiografie te publiceren. In de pas verschenen Memoirs and reflections blijven de luiken grotendeels gesloten als het gaat om zijn privéleven. Zelfs het huwelijk met een jeugdvriendin, eerder dit jaar, blijft onvermeld. Wel vertelt Kissin over zijn passie voor filosofie, poëzie en uiteraard muziek, en geeft hij enig inzicht in zijn jeugd in de voormalige Sovjet-Unie. Zijn vader was ingenieur, zijn moeder pianolerares. Toen zijn zusje Alla op de piano Bach speelde, humde hij als baby van elf maanden de melodie vrolijk mee. Hij was tweeënhalf jaar toen hij alles wat hij hoorde al kon naspelen op de piano, zes jaar toen hij ging studeren aan de gerenommeerde Gnessin Staatsacademie voor Muziek, en twaalf toen zijn eerste opname verscheen. Reeds als tiener trad hij op met de grootste dirigenten, zoals Valery Gergiev en Herbert von Karajan.

Wie bij zijn Amsterdamse debuut in 1988 aanwezig was, zag hem als een zombie de lange trap van het Concertgebouw afdalen, met een wilde krullenbol waarin, zoals een recensent schreef, gemakkelijk een potlood zoek kon raken. Zijn moeder en zijn pianolerares Anna Kantor waakten als hellehonden over het wonderkind. Dat is lange tijd zo gebleven, terwijl de krullenbol steeds meer neigde naar een Beethovenkapsel. Ondanks de wereldvreemde uitstraling, alleen met zijn magistrale pianospel, veroverde hij de wereld. Na een tournee door de Verenigde Staten besloot de hele familie, inclusief Anna Kantor, in 1991 in New York te blijven. Later werd Londen de standplaats.

In de loop der jaren is het wonder gebleven. Kissin heeft weleens gezegd dat hij lang tegen Beethoven had opgezien, niet omdat hij niet van hem zou houden, maar omdat hij zich afvroeg of hij hem op een overtuigende wijze kon uitvoeren. Inmiddels is Beethoven in zijn genen gaan zitten, zoals te horen is op de dubbel-cd met onder meer de Mondschein, de Appassionata en Les adieux, om nog maar niet te spreken over de laatste pianosonate opus 111, die aandoet als een intense meditatie waarin de tijd lijkt stil te staan. Het spel is spannend van a tot z, met raak getroffen dramatische contrasten en een briljante techniek, volledig in dienst van de muziek. Dit is nu echt toveren met klank.

Zo stijf als hij zich op een afstand van de vleugel beweegt, zo soepel gaan zijn vingers over de toetsen. Sommigen verwijten Kissin de laatste tijd een zekere excentriciteit, vooral in de dynamiek, maar hij bereikt een ongelooflijke sonoriteit met ongekende extremen tussen fluweelzacht en donderend hard. Zelfs dreunende bassen zingen in zijn handen. Gedreven, vol passie, met een maximum aan poëtische zeggingskracht: Evgeny Kissin is en blijft een wonderbaarlijke pianist.

Eddie Vetter (5-2017)