Stravinsky

COLUMN
Jurowski triomfeerde, Broekmans legde het loodje

Dit wordt geen terugblik op het afgelopen jaar, toch zou ik nog even willen stilstaan bij twee zaken die me in november hebben verrast. Beter: hebben geschokt. Allereerst de aankondiging van B & P dat ze gingen stoppen in Amsterdam. Die aloude muziekhandel/ uitgeverij van Broekmans & Van Poppel weg uit dat karakteristieke pand vlak naast het Concertgebouw? Dat kon toch niet waar zijn! In dit instituut kwam niet alleen half Amsterdam, heel Nederland maar ook menige buitenlandse beroemdheid over de vloer.

De ramp heeft zich inmiddels voltrokken. De rechterwinkel met boeken, bladmuziek en partituren is half januari in Badhoevedorp heropend (het pand in Utrecht is gebleven). De cd-afdeling is echter totaal verdwenen. Die was al jaren niet meer rendabel. Er viel niet op te boksen tegen de digitale ontwikkelingen op de huidige platenmarkt. Het kapitale pand is leeggehaald en wordt verbouwd. In afwachting van nieuwe bewoners en andere detaillisten. Kan het treuriger? Waar moeten het orkest en de duizenden bezoekers van ‘het’ Gebouw nu naartoe? Naar Concerto in de Utrechtsestraat? Maar daar hebben ze geen bladmuziek of partituren. Bovendien is de muziekhandel van Saul Groen in de Ferdinand Bolstraat een stille dood gestorven na diens overlijden. Amsterdam, rijke en veelzijdige muziekmetropool, lijkt dezelfde kant op te gaan als New York. Daar kon ik een jaar of tien geleden nog terecht bij die heerlijk volgepakte muziekwinkel naast Carnegie Hall. Maar ook het Joseph Patelson Music House is verdwenen.

Om even een paar clichés uit de kast te halen: hoogte- en dieptepunten liggen soms vlak naast elkaar. En: toeval bestaat niet! Op het moment dat dirigent Vladimir Jurowski in het Concertgebouw triomfeerde met de eerste (concertante) uitvoering door een niet-Russisch ensemble van Prokofjevs opera Semjon Kotko, drong het nieuws over het verdwijnen van B & P pas goed tot iedereen door. Een paar weken later, toen de opheffingsuitverkoop in volle gang was, kon ik nog een paar cd’s scoren. Met veertig, later zelfs zeventig procent korting.

Hoe wrang, ik voelde me bijna schuldig. Maar was wel ontzettend blij met de Bach van organist Ton Koopman, de Chopins uit Warschau met Nelson Goerner (alle ballades op een historische Pleyel) of de spotgoedkope Attacca-uitgave met De Tijd van Louis Andriessen. Om maar te zwijgen over een curiosum als het Pianoconcert van Pierné met Jean-Efflam Bavouzet of het album met alles van de legendarische harpiste Phia Berghout. Tot mijn verbazing kreeg ik ook een recente opname van Vladimir Jurowski aangereikt. Dat kwam goed van pas omdat ik na die verbijsterende Prokofjev in de ZaterdagMatinee, met het Radio Filharmonisch en het Groot Omroepkoor in topvorm, het idee kreeg de schijnwerper eens te richten op de uit Moskou afkomstige maar tegenwoordig in Berlijn wonende maestro. Bescheiden en gespeend van ieder uiterlijk vertoon. De tegenpool van de exuberante Simon Rattle, die het bekken trekken maar niet kan laten.

Voor Pentatone legde Jurowski twee jaar geleden een verpletterende uitvoering vast van de Derde symfonie van Alfred Schnittke. Die schreef dit merkwaardige, bijna bizarre polytonale werk ter gelegenheid van de opening van het Neue Gewandhaus in Leipzig. Daar zal men in 1981, toen nog DDR, van hebben opgekeken. Zelfs nu nog wekt deze heksenketel vol stijlen en citaten de nodige verbazing, voor zover deze symfonie überhaupt nog wordt uitgevoerd. Niet zo verbazingwekkend, het is geen onvergankelijk meesterwerk geworden, zoals de Sinfonia van Berio. Jurowski verdedigt Schnittke echter alsof zijn leven ervan afhangt. En dat met het orkest, het Rundfunk-Sinfonieorchester Berlin, waarvan hij volgend jaar chef-dirigent wordt. Lucky people! Op het eigen label van het London Philharmonic Orchestra, waar Jurowski al jaren de scepter zwaait, verscheen onlangs de rationele tegenhanger. Alleen maar Stravinsky: de oerversie van Petroesjka uit 1911, de originele versie van de Symphonies of Wind Instruments (In Memoriam Claude Debussy) plus de balletmuziek bij Orpheus. Een mooi pakket, goed gespeeld, vooral de granieten grafsteen voor Debussy. Bij Petroesjka wreekt zich echter dat het LPO wel een goed, maar geen uitzonderlijk orkest is. En wat nog het meest teleurstelt: die kale akoestiek van de Royal Festival Hall. Nee, geef mij dan maar – als het om live gaat – de uit 1993 daterende opname van Riccardo Chailly met het Concertgebouworkest, dat toen de door Stravinsky in 1947 herziene versie onder handen nam. En hoe! Het spatte ervan af. Extra jammer daarom dat Chailly, een héél groot Stravinskydirigent, zich hier niet meer vertoont. Maar wat een zegen dat wij nog altijd de buurman van Broekmans & Van Poppel hebben: dat glorieuze Concertgebouw.

Hans Heg (1-2017)