Giuliani, Mauro \ Castelnuovo-Tedesco, Mario \ Villa, Heitor

De Tijdmachine van Pentatone

De specialisten van Pentatone kusten opnamen van tientallen jaren terug, de doornroosjes die in de archieven van Deutsche Grammophon lagen te slapen, wakker. Het resultaat? Verbluffend. Je weet niet wat je hoort.

Het is een soort 'wet van de remmende voorsprong’. Een nieuw product ligt in de winkel. Mooier dan er ooit is geweest. Dan gaat het mis. Het valt niet op vruchtbare bodem. Hoe komt dat? Omdat de consument er niet klaar voor is.

Zo ging het met de quadrofonie. De industrie was er klaar voor in de jaren zeventig . De muziekwereld ook. Geniale technici van Deutsche Grammophon maakten de ene na de andere perfecte opname. Stereo was een enorme verbetering geweest na de monaurale techniek. Je hoorde de muziek van twee kanten komen, soms nog wat kunstmatig, maar dat werd snel geperfectioneerd. Bij quadrofonie kwam de muziek van vier kanten en mengde zich perfect (‘surround sound’), mits alles even perfect was bij de luisteraar. Maar... daar begon het probleem. Wat aan de ene kant perfect was, kwam er aan de andere kant niet uit. De elpee leende zich er niet voor en ook de cd had zijn tekortkomingen. ‘Te weinig toegevoegde waarde’ was het meedogenloze oordeel. Zonde van al die prachtig klinkende opnamen die het ‘niet gemaakt’ hadden. Ze verdwenen bij DG in de la en kwamen daar tientallen jaren niet meer uit. Quadrofonie was zijn tijd te ver vooruit.

We zijn 35 jaar verder. De techniek heeft niet stilgestaan en multi-channel audio- cd is het toverwoord dat de grote sprong vooruit heeft gebracht. De specialisten van Pentatone ontfermden zich over de doornroosjes die in de archieven van DG lagen te slapen. Ze maakten gebruik van de nieuwste technieken om de oorspronkelijke opnamen tot leven te wekken. De opnametechnici van weleer deden weer mee. De muziek werd van de oude analoge apparatuur rechtstreeks geconverteerd naar DSD, zonder dat er mengtafels aan te pas kwamen die de overdracht hadden kunnen verstoren. Het resultaat? Verbluffend. Je weet niet wat je hoort.

De eerste vijf sacd’s heb ik beluisterd. Ik greep het eerst naar orkestmuziek van meesterinstrumentator Ravel door het Boston Symphony Orchestra onder Seiji Ozawa. De opname is uit 1974, de klank is volkomen natuurlijk. Het is alsof het nu gebeurt, alsof je erbij bent. Met een perfecte balans, een breed spectrum van hoog tot laag, warme strijkers en ronde blazersklanken zonder enige vervorming, zat ik in Pentatones tijdmachine, omringd door Le tombeau de Couperin en Ma mère l’oye. Ik switchte naar Tamás Vásáry die in 1978 met de Berliner Philharmoniker twee pianoconcerten van Mozart (KV 449 en het Krönungskonzert KV 537) speelde. Prachtig hoe natuurlijk en vanzelfsprekend de pianoklank wedijvert, contrasteert én tegelijk integreert met het orkest. En ook de opname van Christoph Eschenbach in twee van Beethovens pianoconcerten (het Derde nota bene gedirigeerd door Hans Werner Henze) was zijn tijd in 1973 ver vooruit. Briljante gitaarklanken uit 1977 van Narciso Yepes omringen je in concerten van Mauro Giuliani
Castelnuovo-Tedesco en Villa-Lobos. En de briljante klank van de dubbel-sacd van Bachs Brandenburgse concerten, in 1977 door Pinchas Zukerman, toont aan dat ook een niet-‘authentieke’ opvatting in 2014 nog springlevend kan zijn. Heerlijk dat trompetje in concert nummer 2 en die sonore gamba’s in nummer 6.

Ik heb genoten van mijn ritje in de tijdmachine uit de jaren zeventig. Het is alsof je er middenin staat. En de tijdmachine van Pentatone heeft nog veel meer in petto!

Gerard Scheltens (6-2014)

Pentatone Remastered Classics
Voor meer informatie zie Pentatonemusic.com.