Montéclair, Michel Pignolet de (1667-1737)

Frankrijk, Thiré - In het paradijs van William Christie

Je komt binnen via een tuin à la Versailles. Loopt door naar een middeleeuwse tuin met kloostergang. Slentert langs hagen die zijn geschoren in Chinese pagodestijl. Passeert een vierseizoenentuin en droomt weg bij de zwanenvijver in de verte. Thiré heet het dorp waar dit paradijs ligt, honderd kilometer onder Nantes, in het Franse departement Vendée. De eigenaar heet William Christie. Jawel, dé William Christie (1944), de Amerikaanse klavecinist en dirigent die de pracht van Franse barokmuziek heeft herontdekt.

In 1979 richtte hij het ensemble Les Arts Florissants op, de bloeiende kunsten. Christie groef er muziek mee op die de Fransen zelf waren vergeten. Dat we de klanken kennen bij namen als Lully, Couperin en Rameau, danken we mede aan William Christie. Les Arts Florissants is vernoemd naar een opera die Marc-Antoine Charpentier in 1685 heeft gecomponeerd. Precies driehonderd jaar later kocht Christie dit verwaarloosde terrein in de Vendée, om er zijn groene vingers op te botvieren.

Als kind in Buffalo, New York droomde hij al van tuinen. Een kennis van zijn ouders zag de vijfjarige snuffelen aan een roos. Exquisite, isn’t it? zou het ventje hebben gezegd. Vanaf de eerste aanplant heeft hij Thiré zelf bedacht. Christie haalde inspiratie uit allerhande tuintradities, van strak tot landschappelijk, van Italiaans tot Engels en Amerikaans. Hoe vormvast elke hoek ook oogt, alles is improvisatie. Op een dag kreeg Christie bezoek van een hogepriesteres van de Franse tuinkunst. Bij zijn fantasie over de geometrische tuinen van Versailles slaakte ze een gil. Was monsieur Christie gek geworden? Hij lapte alle regels aan zijn laars! Waarop de Amerikaan antwoordde dat ze hem geen groter compliment had kunnen geven.

Wie er gevoelig voor is, ziet in Thiré een muzikale lusthof. Taxushagen golven als melodieën; buxusboompjes staan in strakke ritmiek; uit bloemen komen geuren als bedwelmende akkoorden. Ook Christie zelf geeft aan de tuinkunst een muzikale draai. In 2002 stichtte hij een academie voor jong talent: Le Jardin des Voix, de stemmentuin. Elke zomer komen de jongelui voor een festival naar zijn domein. Dan klinkt gekwinkeleer in de kloostertuin, luitgetokkel op het terras, gezang vanaf bootjes op de vijver.

Sluit de ogen en stel het je voor: het is een avond in augustus, er waait een zoele bries, stemmen bezingen de liefde en het leven. Wie aan deze idylle wil ruiken, hoeft op YouTube alleen maar ‘jardin Thiré’ in te tikken. Tien tegen een voert de volgende reis naar West-Frankrijk.

Tegen die tijd is William Christie met zijn plannen alweer een stap verder. Hij zou het vreselijk vinden als de tuinen na zijn dood verpieteren. Om het landgoed groen te houden, heeft hij een stichting opgericht. Die bewaakt niet alleen de tuinen, maar ook de kunsten. Christie heeft een wijkplaats voor ogen waar musici kunnen studeren, repeteren, onderzoek doen of gewoon uitrusten. Le quartier des artistes luidt de naam, het kunstenaarskwartier. Groene vingers, merci.

Guido van Oorschot
Aangenaam Klassiek 2020