Einaudi, Ludovico

‘Een buitengewoon charmante en gecultiveerde man; hij voelt echt wat hij speelt.’ Voor de Engelse violist Daniel Hope kan Ludovico Einaudi niet meer stuk. Hope leverde een solistische bijdrage aan vier tracks op In a Time Lapse, de nieuwe cd van de Italiaanse pianist en componist die in de jaren negentig doorbrak met even melodieuze als minimalistische pianowerken op cd’s als Le Onde en Il Giorno. Inmiddels is Einaudi uitgegroeid tot een fenomeen. De officiële klassieke media moeten weinig hebben van zijn eigenzinnige mix van de melancholie van Chopin, de eenvoud van Satie en de repeterende frasen van minimalisten als Reich en Glass, maar ondertussen trekt Einaudi volle zalen en gaan zijn platen als warme broodjes over de toonbank. Logisch: het is heerlijke muziek om bij te dagdromen en te mijmeren. Tegenwoordig verrijkt Einaudi zijn pianowerken met synthesizers, strijkorkest en diverse soloinstrumenten, zoals de viool van Daniel Hope. Zijn werk krijgt hiermee een glans die hem dichter bij de popmuziek brengt  en bij vlagen dichter bij Oost-Europese grootheden als Arvo Pärt. En ook al blijft hij eenzaam achter de piano op zijn allerbest, het nog bredere publiek dat hij hiermee aanspreekt is hem van harte gegund.

Paul Janssen (2-2013)

Aangenaam Klassiek 2014
Voor de een is de Italiaanse componist en pianist Ludovico Einaudi iemand die louter muzikaal behang schrijft, voor de ander is zijn muziek de hemel op aarde en de toegangspoort naar de klassieke muziek. Zijn werk is in elk geval oprecht. "Mijn muziek heeft een diepe connectie met alles wat ik doe. Het moet mij emotioneel en spiritueel beroeren en dat geldt ook voor het publiek dat ik in gedachte heb." En dat doet het. Ook op 'In A Time Lapse'.

De universele kracht van Ludovico Einaudi

De pianist en componist Ludovico Einaudi is sinds zijn solo-cd Le Onde uit 1996 gestaag uitgegroeid tot een van de succesvolste hedendaagse componisten en musici. Toch is niet iedereen even gelukkig met het sfeervolle en melodieuze minimalisme van de Italiaan. Zijn jongste plaat, In a Time Lapse, mag zich weer verheugen in wisselende kritieken. Een korte beschouwing van een fenomeen.

Afgaande op de stemming onder kenners behoort de Italiaanse pianist en componist Ludovico Einaudi in de Beter niet-categorie van het aloude tv-programma De Lama’s. ‘Beter niet de melodie van Le Onde fluiten op een bijeenkomst van de Vrienden van de Klassieke Muziek.’ Het is waar: het werk van Einaudi is geen Beethovensonate of een Klavierstück van Karlheinz Stockhausen, maar moeten we het daarom direct afwijzen? Om een paar inspiratiebronnen van Einaudi te noemen: Chopin heeft het tijdens zijn leven zwaar te verduren gehad en krijgt ook nu nog regelmatig de wind van voren, Satie was volgens sommige muziekwetenschappers een excentrieke amateur, Philip Glass is een ‘volksverlakker’ en nog in de jaren negentig van de twintigste eeuw kregen de ‘nieuwe eenvoud’ en, in het verlengde daarvan, de ‘nieuwe spiritualiteit’ de wind van voren. Waarom? Gewoon omdat componisten als Henryk Górecki en Arvo Pärt muziek schreven die direct beklijfde bij een grote groep luisteraars, die direct een snaar in lichaam en geest deed  meeresoneren, die blijkbaar (of schijnbaar: een grote groep liefhebbers kan zich volgens de kenners natuurlijk nog steeds vergissen) appelleerde aan de harmonie der sferen die oude Griekse filosofen uitvoerig beschreven. Er is in elk geval naast het hardcore klassieke genre veel meer muziek die wel degelijk betekenis heeft – zelfs al is zij schijnbaar eenvoudig.

‘Ik geloof dat de muzikale materie het middelpunt is van de betekenissen van de mens, van de menselijke toegang tot of onthouding van metafysische ervaring’, schreef de cultuurfilosoof George Steiner al eens. ‘Onze vermogens om te componeren en te reageren op muzikale vorm en betekenis leiden rechtstreeks tot het mysterie van het bestaan. De vraag ‘wat is muziek?’ kan heel wel een vorm zijn van de vraag ‘wat is de mens?’’ En Einaudi zelf zegt over zijn manier van werken: ‘Mijn muziek heeft een diepe connectie met alles wat ik doe. Het geeft mij geen voldoening om alleen maar muziek om de muziek te schrijven. Het moet mij emotioneel en spiritueel beroeren, en dat geldt ook voor het publiek dat ik in gedachten heb.’

Ook zijn jongste cd In a Time Lapse heeft voor Einaudi een duidelijk verhaal. Het is een zoektocht naar de duistere kanten van zijn persoonlijkheid. ‘De cd is een reis van licht naar donker, waarbij het donkere niet per se negatief is. De donkere kant opent de deur naar poëtische en onderbewuste gedachten. Licht en donker staan dan voor het apollinische en het dionysische in de mens.’ Dat hij zich daarbij veelvuldig bedient van een herkenbare taal vindt hij vanzelfsprekend. ‘Ik vertel mijn verhaal met toegankelijke muziek. Dan kan iedereen zijn eigen verhaal erin herkennen. Als ik een minder toegankelijke taal zou gebruiken, zoals veel hedendaagse componisten, om bijvoorbeeld het dionysische in de mens uit te drukken, zouden vele luisteraars mij niet meer kunnen volgen en zo hun onbekende kanten niet kunnen onderzoeken. Ik wil graag een gids zijn voor mijn publiek.’ En die gids is hij, ondanks veroordelende commentaren als ‘een cd met esoterische sfeerklanken’ en ‘In a Time Lapse doet warm en toegankelijk aan, wat voor sommigen al een reden is om Einaudi niet au sérieux te nemen’.

Ja, Einaudi bedient zich veelvuldig van de modale wittetoetsenmuziek die iedereen in zich heeft en elke pianist in spe wel eens improviseert. Het verschil is dat Einaudi die eenvoud structureert en er à la Chopin en Satie een verleidelijke melodische schoonheid aan geeft. Bovendien verpakt hij het op In a Time Lapse in een warmbloedige soundscape die de archaïsche klank van voorbije tijden verbindt met het hier en nu. En hoewel Einaudi in zijn eentje achter de piano op zijn best blijft, is deze klanktrip niet iets om zomaar te negeren; een gerespecteerd klassiek musicus als Daniel Hope, de jongste violist die ooit deel mocht uitmaken van het Beaux Arts Trio, gooit zijn klassieke naam toch niet zomaar te grabbel door mee te werken aan ‘pulp’ en op maar liefst vier tracks de sterren van de hemel te spelen?

Nee, Ludovico Einaudi vertolkt de stem van een grote groep deels verheugend jonge muziekliefhebbers die hun wereld in zijn noten herkennen en die ongetwijfeld, net als een generatie eerder via de beruchte Derde symfonie van Górecki gebeurde, wel een keer bij Beethoven en Mozart uit zullen komen. En die Einaudi ook dan gewoon blijven waarderen om de pure eenvoud, de oprechtheid van geest en de universele kracht van zijn verhalen.

Paul Janssen (4-2013)