Bach, Johann Sebastian

In de Goldbergvariaties, een van de toppen van Bachs late oeuvre, gaf de componist zich over aan de inmiddels als ouderwets beschouwde kunst van het contrapunt waarin hij heer en meester was. Hij presenteerde zijn enorme geleerdheid in een werk waarin lyriek, verfijning en virtuositeit de luisteraar tot ademloos luisteren verleidt, ook als hij de duizelingwekkende contrapuntiek niet helemaal kan volgen. Bij de klavecinist Pieter Dirksen staat de verleidingskunst minder op de voorgrond dan zijn soevereine kennis van de materie. In rustige tempi, volgens eigen zeggen direct afgeleid van Bachs eigen notenschrift, laat hij steeds de baslijn duidelijk horen omdat díé, en niet de melodie van de aria, de basis vormt voor de variaties. Zo wordt duidelijk dat het eigenlijk gaat om een monumentale passacaglia, en al luisterend raakt men ervan doordrongen dat lyriek en virtuositeit niet hoofdzaak maar bijzaak zijn. Centraal staat in deze uitvoering de strenge meester van het meerstemmige componeren, Bach, die als vervolg op de Goldbergvariaties nóg een variatiereeks schreef: de canonische variaties voor orgel op het koraal ‘Vom Himmel hoch, da komm ich her’. Dit werk is toegevoegd aan de cd, waarin op indrukwekkende wijze het contrapunt wordt gecelebreerd.

Katja Reichenfeld