Bach

KLASSIEKE KINDERZAKEN

Bewerkingen
De hobo opent het nieuwe jaar met de a van aanvang en met mijn goede wensen voor jullie. Dit is de b van bewerking. Ik hoop dat het een be-werk-elijk jaar wordt voor jullie. Vooral met het luisteren en kijken naar muziek. Of zelf spelen. Van veel composities worden bewerkingen gemaakt. ‘In een ander jasje steken’, wordt dat wel genoemd.

Op de cd Jeux de miroirs met muziek van Maurice Ravel hoorde ik dezelfde stukken in de pianoversie én in de orkestversie. Een geweldige job om bij een bewerking de kern te behouden of expres iets nieuws tot stand te brengen. Hoe wil je de kleuren van een symfonieorkest uit een vleugel halen. Welke versie bevalt jou het beste?

Mensen hebben verschillende jassen aan. André Previn past in de dirigentenjas, de componeerjas en de klassieke- en jazzpianistenjas. Wat dacht je van een acteur die voor elke rol niet alleen een andere jas aantrekt, maar ook in de huid kruipt van een persoon? Over bewerkelijk gesproken: wat dacht je van het liedje Daar was laatst een meisje loos, het meisje dat zo graag zeeman wil zijn en zich als man verkleedt en zo aan boord stapt tussen de zeebonken? In welke jas wil jij kruipen? Welke bewerking wil jij van jezelf maken terwijl je jezelf blijft? Ah ja, en opletten welke bewerking anderen van je willen maken.*
Terug naar de muziek.

Klassiek
Cd. Goldberg Variations. Vincent van Amsterdam.
Bewerking van deze compositie voor accordeon. Ik ben dol op accordeon. In het parelende Franse chanson en in de jazz met Johnny Meijer. Kijk maar eens op YouTube, het stuk Sweet Georgia Brown. Wat kan die boef spelen en improviseren. En natuurlijk – daar kan ik nooit omheen – Harry Mooten. De Grote grijze Geitenbreier. Met net zoveel liefde speelde hij Deze vuist op deze vuist als zijn bewerkingen van Bach.
Leuke anekdote, opname in 1974: Harry kreeg een vraag over een aantekening op zijn muziekpapier met fuga’s van Bach: “Wat betekent 3 B daar boven aan de bladzijde?” Mooten keek op en zei zuchtend: “Dat gedeelte is zó moeilijk, daarvoor moet ik eerst 3 borrels nemen voordat ik het kan spelen…”

Vincent van Amsterdam (1989). Wat een mooi voorwoord heeft hij geschreven bij zijn cd. Welk beeld bij deze compositie wordt opgeroepen, hoe hij zich Bach voorstelt, waarom dit werk op accordeon. Deze zin vond ik mooi: “30 variaties voelt als jongleren met 32 ballen.”
Bach schreef de 30 variaties voor een slapeloze graaf en de graaf liet pianist Goldberg de stukjes ’s nachts spelen. Draai je fantasieknopje om en stel je de slaapkamer voor, flakkerende kaarsen, zware muffe gordijnen. Men weet niet of het verhaal waar is maar als jij het gelooft, is het waar. Zo gaat dat met geloven. Ik kon de cd niet in één keer geheel beluisteren. Word ik overweldigd? Is dit moeilijke muziek? Bij track #13 voelde ik mij thuiskomen. Volgende dag fris ertegenaan. Bij track #15 krulden de mondhoeken omhoog. Maar wat hoor ik nu eigenlijk? Ik werd nieuwsgierig. Ik luisterde wat de ene hand speelt, dan hetzelfde stukje wat de andere hand speelt, dan hetzelfde stukje nog eens, luisterend naar beide handen. Waarom is het getal 3 van belang bij de variaties? Lees het cd-boekje! Iets weten hoeft niet tegen je te werken. Dagje later #24 op 2’03” stuwen en swingen. Tot slot #32. De cirkel is rond. Mathematiek en gevoel.

Siebe Riedstra, met wie ik voor Omroep Max op Radio 4 zovele MiniMaxen maakte (‘Voor kinderen en andere volwassenen’), bracht mij op het spoor van nog meer bewerkingen. Voor orgel, viool, altviool en cello. De bewerking van het rietkwintet Calefax voor hobo, klarinet, saxofoon, basklarinet en fagot. Het Berlage Saxophone Quartet is bezig met de Goldbergvariaties. Ik ben nu klaar voor alle bewerkingen, maar eerst nog weer eens luisteren naar de oorspronkelijke versie voor klavecimbel.

Jazz
Cd. Close to me. Maria Mendes.
In de jazz kun je van elke compositie een bewerking maken. Dan spreek je van een arrangement. De Portugese zangeres Maria Mendes woont al jaren in Nederland. Je hoort de feel van saudade en fado. Zoek wat de woorden betekenen en je kijkt gelijk in de verte uit het raam. En ze swingt en ze scat. Eigenheid. Het Metropole Orkest* gaat van zijdeglans naar grof fluweel. Ook met heerlijk hout. Let op pianist Karel Boehlee, bassist Jasper Somsen en drummer Jasper van Hulten.

Wil je alleen maar hout horen? The Capriccio Clarinet Orchestra. Alleen klarinetten, in alle maten en soorten. Concert op 16 februari om 15.00 uur in de Oosterpoort in Groningen met mijn verhaal bij Sheherazade van Rimski-Korsakov. Bewerking van dirigent John de Beer.
Première. Ik trakteer op 2 kaartjes.

“Edwin, kom óp, doe er 3 of 4, met oog op het ge-zi-hin.” OK, 1, 2, 3 of 4 kaartjes. Maak deze zin af: ‘De klarinet is…’ Zet erbij met wie en met hoeveel je komt. Ik loot eerlijk.

Mailen naar: edwinrutten@edwinrutten.nl. Alle Leeftijden welkom.
Iedere mailer krijgt de intussen felbegeerde KZ Oorkonde*

Nou dág!
Edwin Rutten (Klassieke Zaken 1-2020)

PS. Al of niet in de muziek maar wel werk waar muziek in zit.
PPS. Als ik ‘Metropole Orkest’ tik bloeit mijn hart op. Toen ik 17 jaar was zong ik
met het orkest jazzstandards voor de radio.
PS. “Zeg Edwin, beantwoord je altijd elke mail?“ “Jazeker wel!”