Telemann

SPECIAL

Dank u, papa Haydn!
Ter ere van het dertigjarige jubileum in 2021 gaf het succesvolle Engelse barokorkest Florilegium een feestelijk concert tijdens het Engelse Stour Music Festival. In Kent klonken drie vroege symfonieën van Haydn. Een jaar later lanceert het orkest zijn eenendertigste album bij Channel Classics met dezelfde verrassende en virtuoze muziek van Haydn.

Dat de Oostenrijkse componist Joseph Haydn 104 inventieve symfonieën schreef, leverde hem de bijnaam ‘Papa Haydn’ op. Zijn collega’s en tijdgenoten zagen hem als oervader van de symfonie (en trouwens ook van het strijkkwartet). Toen Haydn in 1761 in dienst trad bij de invloedrijke Hongaarse familie Esterházy bestond het hoforkest uit achttien musici. Terwijl Haydns latere symfonieën om een flinke orkestbezetting vragen, schreef hij zijn eerste symfonieën voor precies die achttien musici die beschikbaar waren. Uiteraard hoopte Haydn dat de musici hem zouden waarderen en accepteren als nieuwe artistieke leider en daarom schreef hij zo veel mogelijk virtuoze solo’s voor de verschillende instrumenten. Niet alleen omdat die het speelplezier bevorderden, maar ook omdat de musici een kans maakten op een bonus van de vorst als zij hun solo’s excellent uitvoerden.

De vorige Haydn-cd van het Engelse barokorkest Florilegium bevatte drie late symfonieën van Haydn uit de jaren 1790: het veelgeprezen album Haydn London Symphonies uit 2003. Dit keer heeft Florilegium juist voor drie vroege symfonieën gekozen, de nummers 6, 7 en 8. Het waren Haydns eerste symfonieën voor zijn nieuwe werkgever, prins Paul Anton Esterházy. Ze vormen samen een groep van drie, getiteld Le matin, Le midi en Le soir (ochtend, middag en nacht). Die titels suggereren dat de prins aan Haydn had gevraagd om iets programmatisch te componeren in de trant van Vivaldi’s populaire vioolconcerten De vier jaargetijden. Haydn schreef echter puur instrumentale muziek en geen verhalende muziek in de stijl van Vivaldi, die in zijn Jaargetijden immers diverse natuurverschijnselen tevoorschijn toverde. Al zou je je wellicht nog kunnen voorstellen dat Haydn in Le matin een zonsopkomst heeft verklankt, een soort voorproefje op zijn later zo succesvolle zonsopkomst in Die Schöpfung.

Florilegium heeft voor het nieuwe Haydnalbum precies dezelfde bezetting gekozen die Haydn in 1761 aantrof aan het hof van de Esterházy’s. De strijkersgroep is wellicht wat kleiner dan je zou verwachten in een symfonie van Haydn en wat verder opvalt is de enorme diversiteit in de instrumentatie. Naast de afwisseling tussen kleine en grote groepjes uit het orkest zitten de symfonieën ook vol met spectaculaire solo’s. En dan niet alleen de gebruikelijke solo’s voor viool en fluit, maar bijvoorbeeld ook voor cello, contrabas en fagot. En ook de heroïsche hoornpartijen spelen een prominente rol. De musici van Florilegium zullen Papa Haydn vast net zo dankbaar zijn als de musici aan het hof van Esterházy dat destijds waren.

Noortje Zanen (Klassieke Zaken 5/6-2022)