Franck / Strauss

SPECIAL

Rebelse vrouwelijke componist
Behorend tot een wereld vol privileges volgt de in 1885 in Boedapest geboren Dora Pejačević haar eigen koers. Ze distantieert zich van de leden van haar eigen adellijke klasse, werkt tijdens de Eerste Wereldoorlog als zuster en componeert er van jongs af aan op los. Toen pianiste Ekaterina Litvintseva The Life of Flowers van Pejačević hoorde, wilde ze direct meer te weten komen over deze dame. Dit resulteerde in een cd met een prachtige collectie van - voor nog velen - ongehoorde juweeltjes voor piano solo van een fascinerende componist.

Dora Pejačević groeit op in het grote kasteel Našice in Kroatië als dochter van de Hongaars-Kroatische graaf Teodor Pejačević (later gouverneur van Kroatië) en de Hongaarse barones Lilla Vay de Vaya. Dora’s muzikale talent wordt op jonge leeftijd ontdekt door haar moeder, die ook zelf musiceerde. Vanaf haar twaalfde jaar componeert Dora. Ze laat ons 57 composities na, als ze op haar 37ste overlijdt na de bevalling van haar eerste kindje. Alhoewel Pejačević’ adellijke afkomst zeker heeft bijgedragen aan haar ontwikkeling, haar educatie, en de mogelijkheden binnen haar muziekcarrière, veracht ze de hoge adel. “De meerderheid van de jonge mannen heeft geen ander doel in het leven dan poker en bridge”, aldus Pejačević. Dora is een rebelse dame met een uitgesproken mening en verafschuwt de ondergeschikte positie van de vrouw. Hoe klinkt de muziek van deze - volgens haar tijdgenoten - ‘vrouw met een mannelijke ziel’?

In de vroegste werken van Dora is de invloed van romantische componisten als Mendelssohn, Schumann en Grieg duidelijk aanwezig. In de Six Fantasy Pieces op. 17 (1903), waarmee het album begint, hoor je Pejačević voorzichtig uit de schaduw stappen van Chopin en tijdgenoten en haar eigen stijl ontwikkelen. De zes korte delen dragen elk een eigen titel en vertegenwoordigen een emotionele stemming: Longing, Grief, Question, Lament, Plea en Delusion. De kunstig getoonzette sensaties volgen elkaar vliegensvlug op.

Vervolgens brengt Litvintseva ons The Life of Flowers, die Pejačević een paar jaar later componeert. Deze serie van acht miniaturen is Dora’s bekendste werk. Het betreft een symbolische voorstelling van de levenscyclus, verbeeld door verschillende bloemen. In ‘sneeuwklokjes’ hoor je onschuld en puurheid, vurige liefde wordt vertegenwoordigd door de ‘roos’ en komt tot volle bloei in de ‘rode anjer’, je neemt de stilte waar in ‘lelies’ en ondergaat uiteindelijk het einde van het leven in de ‘chrysant’. De delen duren gemiddeld slechts twee minuten, maar vormen samen een indrukwekkend geheel.

Alhoewel Pejačević voornamelijk autodidact is, volgt ze lessen bij meerdere docenten. Haar Caprice Waltzes draagt ze op aan Percy Sherwood, haar professor in Dresden. Het lukt Pejačević om de negen korte delen zeer diverse karakters te geven, waardoor Litvintseva ons hiermee een allesbehalve een eentonig kwartier bezorgt.

Na de Eerste Wereldoorlog schrijft Dora haar Two Piano Sketches, Capriccio op. 47 en Piano Sonata No. 2. Hierin is een meer volwassen Pejačević te horen. Denk hierbij aan impressionistische invloeden, gigantische sprongen over het klavier en duizelingwekkende glissando’s.

Met haar nieuwste album brengt de Russische concertpianist Ekaterina Litvintseva circa 100 jaar na de dood van de componist Dora Pejačević opnieuw in de schijnwerpers. “Ik hoop dat met dit album de naam Dora Pejačević niet langer op de lijst van ‘vergeten componisten’ staat en dat haar werken worden toegevoegd aan het repertoire van vele musici”, aldus Litvintseva.

Jacqueline Blok-Wouters (Klassieke Zaken 3/4-2021)