Mahler, G

In 1889 ging Gustav Mahlers Eerste symfonie in première. Het stuk heette toen nog ‘symfonisch gedicht', en was losjes gebaseerd op de roman ‘Titan' van de Duitse auteur Jean Paul. Jean Pauls ‘Titan' verhaalt over een energieke jongeman die zijn artistieke talenten nergens kwijt kan. Hij gaat uiteindelijk ten onder aan wanhoop. Mahler herkende zichzelf in die figuur, al liet hij zijn symfonisch gedicht eindigen in een triomf. Na de première, waar de muzikale Titan niet zo goed werd ontvangen, veranderde hij het stuk. Hij verwijderde de programmatische titels, liet het hele tweede deel weg en breidde het orkest uit. Het resultaat: zijn Eerste symfonie. Het enige dat nog direct naar de oorsprong verwijst, is de titel. Het is een grootschalig werk, vol verwijzingen naar folklore, natuur, volksmuziek en emoties. Het Koninklijk Concertgebouworkest onder Mariss Jansons weet dit alles op heldere maar gevoelige manier over te brengen. De opname is een combinatie van twee live-concerten vorig jaar. Jansons maakt de structuur van het werk overzichtelijk: de muziek klinkt ‘makkelijk' en gepolijst. Toch is er continu een enorme spanning die wordt opgebouwd vanaf de eerste ijle viooltonen tot het niet meer te houden is. Deze Mahler lijkt mooi, zelfs een beetje braaf, maar is toch razend spannend.

Heleen van den Bos