Brahms \Lazic

Werken voor piano en orkest zijn er te over. Desondanks zette de pianovirtuoos Dejan Lazic, succesvol solist en als kamermuziekspeler onder meer partner van Pieter Wispelwey, zich aan de reuzenklus van het omwerken van Brahms’ Vioolconcert tot een pianoconcert: Brahms’ Derde. In een gesprek met Doron Nagan vertelt Lazic over de werdegang van het nieuwe concert, dat hij recent met het Atlanta Symphony Orchestra onder leiding van Robert Spano op cd heeft vastgelegd.

door Doron Nagan

‘Ik was bereid een risico te nemen’, vertelt Dejan Lazic (32), winnaar van de Echo
Classic Award 2009, over zijn gewaagde stap. ‘Tegelijkertijd ben je natuurlijk onzeker als je zoiets doet. Je weet dat zo’n onderneming nooit kalm zal verlopen, maar het was voor mij een artistieke noodzaak, vergelijkbaar met een contrabassist die de Rococovariaties, die Tsjaikovski voor de cello schreef, op zijn bas wil spelen.
Mijn project is het bewijs dat het me echt om de muziek gaat. Er is tenslotte genoeg repertoire voor de piano. Ik heb dan ook niets in Brahms’ orkestpartituur veranderd. Ik heb mijn bewerking gemaakt uit respect en bewondering voor de componist en het stuk.’ Die grote bewondering is al op vroege leeftijd ontstaan. ‘Dit concert was de allereerste muziek die ik in mijn leven op lp hoorde, met Jascha Heifetz. Ik was toen zeven of acht en zat al op pianoles. Nadat ik het had gehoord vroeg ik mijn ouders of ik viool mocht spelen in plaats van piano. Dat gebeurde gelukkig niet, maar de chip was al in mijn hersenen geplant en bleef daar zitten tot hij in 2003 werd geactiveerd.’
2003 was het jaar waarin Lazic serieus begon aan de bewerking die hij vijf jaar later zou voltooien. Zijn voorbeelden waren Bach en Beethoven, die ieder van hun eigen vioolconcert een klavierbewerking maakten. ‘Het was vanzelfsprekend erg moeilijk om zo’n magnifieke compositie te bewerken. Zelfs Beethovens pianoversie van zijn eigen vioolconcert is niet populair geworden onder pianisten. Ik heb het zelf weleens uitgevoerd, het is tamelijk eenvoudig te spelen. Bij Brahms was de grote uitdaging dat ik er een hele linkerhand bij moest componeren. Juist van Beethoven had ik geleerd dat je niet moet overdrijven, niet moet overcomponeren, overbewerken. Die terughoudendheid vond ik de grootste opgave.’
Voordat hij tot uitvoering overging, heeft hij zijn bewerking ter toetsing aan enkele violisten laten horen, onder anderen aan Gordan Nikolic, concertmeester van het Nederlands Kamerorkest en aan Richard Tognetti van het Australian Chamber Orchestra. ‘Natuurlijk vond iedereen iets anders, dus uiteindelijk moest ik toch zelf mijn keuzes maken.’
De eerste keer dat hij zijn bewerking in het openbaar speelde, was in Lazic’ beleving niet bij de première maar bij de eerste repetitie met orkest. ‘Natuurlijk was ik zenuwachtig. Twintig paar violistenogen uit het orkest waren op me gericht, allemaal musici die het stuk als een vioolconcert kennen. Ik voelde me als een kind dat op school examen doet. Maar bij mijn inzet kwam er een wonderbaarlijk gevoel over me van opluchting, dankbaarheid en geluk, een gevoel dat je alleen kent als je creatief bezig bent. Met dank aan Brahms.’