De ‘Friese cello’ (eigenlijk een Brussels instrument van Tanguy Fraval) wordt bespeeld door de 25-jarige Wytske Holtrop, die gebaande paden uit de weg gaat. Sympathiek en dapper om je debuut-cd te richten op onbekende muziek, al valt er geen Friese volksaard uit te destilleren. De Modern Dances van Jochem le Cointre beginnen als een cellosuite van Bach, gaan door met een haydnesk menuet, maar dan wordt er gespeeld met de Braziliaanse samba en choro, en de afsluiting vormt een allusie op de Poolse polka. Ook Sipke Hoekstra maakt in zijn Bop Toccata een aantrekkelijke mix van moderne en barokke vormen. Het meest benieuwd maken de drie werken voor cello en piano van Henk Stam (1922-2002). Hij was geen Fries, maar bracht zijn laatste jaren door in Suawoude. Deze vergeten figuur was een invloedrijk componist, muziekpedagoog en trouw helper van Walter Maas in zijn Bilthovense muziekcentrum Gaudeamus. Bij Stam, altijd op zoek naar nieuwe vormen, kun je geen herkenbare stijl aanwijzen, maar veelzijdig, vakkundig en getalenteerd was hij wel. We mogen Wytske Holtrop dankbaar zijn voor het opdiepen van Stams Sonatine Française, Sonata en Berceuse. En dan ook nog zo mooi gespeeld!

Gerard Scheltens (Klassieke Zaken 6-2019)

SPECIAL

De zoektocht van het Frysk Muzyk Argyf
Een uitdagende zoektocht: het ontdekken, toegankelijk maken en tot klinken laten komen van het muzikale erfgoed van Friesland. Dat is waar het Frysk Muzyk Argyf zich mee bezighoudt.

Het lijkt net de beginscène van een boek met een intrigerend ontdekkingsverhaal: iemand klopt aan met een vergeten doos van zolder vol papieren die van een componist uit het verleden blijken te zijn. Alleen is dit geen fictie, maar feit: dit soort ontdekkingen komt regelmatig op het pad van het Frysk Muzyk Argyf. Het archief ontstond een klein decennium geleden met een initiatief om al het materiaal van de twintigste-eeuwse Friese componist Paulus Folkertsma bij elkaar te brengen. Al gauw kwam van het een het ander en sindsdien is het archief bezig met de zoektocht naar verborgen talent uit het verleden en componisten van nu, en met het online toegankelijk maken van hun werk. Inmiddels heeft het Frysk Muzyk Argyf al meer dan 3100 partituren in beheer en ruim 100 biografieën van Friese componisten op een speciale website (www. fryskmuzykargyf.nl) beschikbaar gemaakt. Iedereen kan voor een zeer klein bedrag partituren downloaden – of je die muziek nu met je koor wilt zingen, onderzoek doet of gewoon geïnteresseerd bent.

En dat alles gebeurt met een nobel doel voor ogen: het behouden van Fries kunstmuziekerfgoed van eeuwenoude tot hedendaagse componisten. Fries in de breedste zin van het woord: of het nu gaat om een componist die in Friesland is geboren of daar juist later is komen wonen. Van oudsher maakt de Friese taal de Friese muziek heel eigen. Zo componeerde de zestiende-eeuwse Jaques Vredeman villanellen in het Fries. Ook is de taal een kenmerk in toonzettingen van volksliedjes als It Heitelân (Het vaderland). Kortom: wie grasduint in het Frysk Muzyk Argyf leert het rijke erfgoed van Friesland kennen.

Maar het uiteindelijke doel van het Frysk Muzyk Argyf is het tot klinken laten komen van de partituren. Daarom staan concerten met Friese muziek aangekondigd op de website, en werkt het archief samen met musici en Aliud Records om het verzamelde materiaal op cd uit te brengen. De nieuwste vruchten van deze bijzondere samenwerking zijn de albums Cello Frysienne van Wytske Holtrop en Evasio van het Colori Ensemble. Holtrop heeft onder andere werken opgenomen van Henk Stam. In de bijzondere bezetting van fluit, hobo, marimba en piano speelt het Colori Ensemble muziek van onder meer Wim van Ligtenberg en de jonge componist Jochem le Cointre.

De zoektocht naar Fries muzikaal talent van alle tijden blijft doorgaan. Het Frysk Muzyk Argyf streeft ernaar om ieder jaar 100 nieuwe partituren in beheer te nemen en materiaal dat Friese componisten nu maken of hebben achtergelaten te blijven verzamelen. Met het archief, de speciale website en de cd’s komt die vergeten doos op zolder weer tot leven.

Simone Leuven (Klassieke Zaken 6-2019)