Stravinsky, I.

Een caleidoscoop van de Westerse muziek, zo zou je Stravinsky’s Concert voor piano en blazers kunnen noemen. Van barok tot tango en alles wat daar tussenin zit komt aan bod. Het ritmische en energieke, om niet te zeggen agressieve, overheerst echter. Juist dat is koren op de molen van pianist Jean-Efflam Bavouzet. Dat wisten we al van zijn fabelachtige Prokofjevopnamen voor Chandos, waarop hij zijn instrument soms lekker als slagwerk gebruikt. Hier bouwt hij voort op dat succes. Ook van Stravinsky’s additionele ritmiek, van al die koppige onverwachte accenten en onvoorspelbare interrupties maakt de Franse meesterpianist een klankencarrousel waar je ademloos naar luistert. Verwend word je ook met het Capriccio, al maken hier vooral duizelingwekkende pianoslierten en arpeggio’s indruk. Dan is daar dat vreemde seriële werk Movements, vijf in opdracht geschreven mystieke miniaturen waarmee Stravinsky zijn aanvankelijke oordeel over twaalftoonsmuziek (‘die dodecafonische zwendelaars van tegenwoordig’) terugnam. Ten slotte Petroesjka in de versie uit 1947, waarin dirigent Yan Pascal Tortelier laat horen dat het São Paulo Symphony Orchestra in zestig jaar is uitgegroeid tot een ensemble van wereldformaat. Lichtzinnig, ironisch, dansant – alles wat deze kleurrijke partituur herbergt komt tot leven.

Jos van der Zanden (2-2015)

Bavouzet is onstuitbaar

Column
Hij intrigeert me al jaren en stelt me zelden teleur. Sinds Jean-Efflam Bavouzet internationaal doorbrak, vooral dankzij zijn exclusieve contract bij Chandos, is hij niet meer weg te denken van de grote podia. Al speelt hij in Nederland lang niet zo vaak als in Engeland. Wel een paar recitals in het Muziekgebouw aan ’t IJ, maar nog nooit in de serie Meesterpianisten even verderop in het Concertgebouw. Vreemd, maar waar. Geen nood, want als er één pianist is die zich enthousiast (en vol ideeën) op de cdmarkt heeft gestort dan is hij het wel. Het Engelse label is dolgelukkig met de Franse meesterpianist. Het produceert aan de lopende band opnamen met hem. Na het complete solowerk van Debussy (hoog genoteerd in de pers), is Bavouzet begonnen aan cycli met alle sonates van Haydn en Beethoven.

Alle pianoconcerten van Bartók en Prokofjev zijn al vastgelegd. Gevolgd door de twee van Ravel en concertante werken van Falla, Debussy en Pierné. Bavouzet gaat geen zee te hoog. Hij verdedigt net zo overtuigend eigentijdse componisten als Maurice Ohana of Bruno Mantovani. Zijn spel is briljant, glashelder en stilistisch onberispelijk. Hij is een ideale vertegenwoordiger van de aloude Parijse pianistenschool. Je kunt er wel of niet van houden, maar je kunt niet meer om hem heen.

Neem het concert van Ravel, dat voor beide handen. Bavouzet speelde het onlangs nog op de Proms. Het Londense publiek was laaiend enthousiast en ging vooral na de toegift, Etude de Concert van Pierné, volledig uit zijn dak. Het was superieur, gewoon een ‘klassieke’ visie op Ravel. En verre te prefereren boven die van pianisten als Lang Lang of Hélène Grimaud, die in dit werk meer met zichzelf bezig zijn dan met Ravel.

Het is opmerkelijk dat Bavouzet bij Chandos alle ruimte krijgt. Op de cd met ‘concerten’ van Stravinsky duikt na het Concerto voor piano en blazers, dat verrukkelijke Capriccio en het atonale Movements plotseling zijn tweede ballet uit 1911 op. Vreemd! Pétrouchka, ‘scènes burlesques’ op een Russische jaarmarkt, is toch een orkestwerk? Klopt, stelt de Fransman, maar het werd oorspronkelijk opgezet als Konzertstück. En dat is nog altijd te horen In de definitieve versie met een virtuoze rol voor de piano.

Voor Bavouzet werd een droom werkelijkheid. Hij vond het een sensationele ervaring om deze partij te kunnen spelen. “One of my greatest musical joys!”, schrijft hij. En dat is te horen: het is overrompelend. Want ook dirigent Yan Pascal Tortelier en het orkest van São Paulo gaan er stevig tegenaan. Nu nog een opname – met Bavouzet! – van Stravinsky’s Symphony in three movements. Daarin fungeert de piano als slagwerkinstrument dat ritmische zweepslagen uitdeelt. Die vaak veel te slap worden uitgevoerd.

Op de andere nieuwe cd zorgt Bavouzet met zijn transcriptie voor twee piano’s van Debussy’s Jeux wat mij betreft voor een nog grotere verrassing. Dit ballet heeft een wat zweverig libretto (flirtations op de tennisbaan) en vormt voor menige dirigent een groot probleem door de losse vorm van dit late opus van Debussy. Omdat Pierre Boulez het altijd en overal heeft gedirigeerd is Bavouzet bij hem te rade gegaan voor zijn bewerking. Het resultaat is frappant: spannend en betoverend. Ik wist niet dat op twee vleugels en slechts met vier handen zoveel subtiliteiten mogelijk zijn. Ook in Bartók en Stravinsky is het duo Bavouzet & Guy top.

Hans Heg (5-2015)