Verdonck . Rosier e.a.

Geef Judith en Tineke Steenbrink, de ‘barokzusjes’ achter Holland Baroque, een thema en er komt een even geweldig als verrassend programma uit. Zelfs als ze dicht bij huis blijven. Want de cd Brabant 1653 onthult wat er zich in de zeventiende eeuw afspeelde achter de poort die het karmelietenklooster in Boxmeer verbond met de Sint-Petrusbasiliek. De zussen vonden een schat aan zeventiende-eeuws kloosterrepertoire van onder anderen Benedictus Buns en brachten dat in adembenemende reconstructies. Duik voor even in de magische wereld van het rustgevende klooster en geniet.

Aangenaam Klassiek 2022

INTERVIEW

De wereld van orewoet
“Welkom in de wereld van orewoet, minnen en beminnen”, zeggen Judith en Tineke Steenbrink bij de introductie van de cd Minne van Holland Baroque en het Poolse Bastarda Trio. Een verrassend album: geen barok maar middeleeuwen, en de muziek is sprankelend en eigentijds.

Wat is minne? Een ander woord voor liefde, maar zo simpel is het ook weer niet. Liefde is het meest universele onderwerp in het menselijk leven, en dus ook in de literatuur, de beeldende kunsten, de muziek. Hadewijch, de middeleeuwse mystica uit Brabant, staat centraal op het album. Zij werd in de dertiende eeuw de eerst bekende dichteres van liefdespoëzie in de Nederlandse taal. Van haar kennen we strofische gedichten, (rijm)brieven, visioenen. Daarin uit ze een heftige, mystieke liefde, een vorm van extase vol verlangen naar volledige overgave.

Hadewijch noemt dat ‘orewoet’, een prachtig woord, zeggen de Steenbrinks. Klaveciniste Tineke en violiste Judith, de tweeling aan de leiding van Holland Baroque, wisselen elkaar af en spreken voor elkaar: twee zielen, één gedachte. “Hadewijch,” zegt Judith, “was een vrouw die zich in de middeleeuwen spiritueel ontwikkelde. Als twee vrouwen die een ensemble leiden voelen we ons met haar verwant. Dit is de meest ‘verre’ vorm van onze speurtocht naar het verleden, ons meest gedurfde project van oude muziek spelen. Het is de ziel waarnaar we op zoek zijn.” Tineke: “We hebben vaak een cliché- beeld van de ‘primitieve’ middeleeuwen, maar zo simpel is het niet, de ontwikkelingsgraad was juist heel hoog. Hadewijch was een geestelijk sterke vrouw, gepassioneerd, compromisloos, niet bepaald zoetsappig. Als je haar poëzie leest schrik je bijna van de hartstochtelijke energie.”

Al lezend in Hadewijchs poëzie kregen de zussen een idee hoe je die ‘orewoet’ in muziek kunt vangen. De muziek - áls die al bestaan heeft - is verloren gegaan. Daarom is Judith aan de slag gegaan, ze heeft Hadewijchs muziek gecomponeerd, deels met moderne middelen, maar in de geest van de middeleeuwen. Ze schreef een basismuziek die verder al improviserend gestalte kreeg in samenwerking met de Poolse musici van het Bastarda Trio.
Tineke: “We zijn al langer bezig met Poolse muziek, denk maar aan ons album Polonoise met Telemann. We zijn heel blij dat we het Bastarda Trio uit Warschau hebben leren kennen. Er was meteen een klik. We praatten nog maar net en we begonnen samen te spelen. Wij doen aan barok en alles eromheen, zij doen aan folk, jazz, improvisatie. Je verwacht het misschien niet, maar het is een perfecte match. Improvisatie geeft alle ruimte. Bijzonder is dat ze deels autodidact zijn.”
“Het is een feest om met hen samen te werken”, vult Judith aan. “Ze zijn fantastisch. Klarinet, contrabasklarinet, cello, en daaromheen stellen wij negen violen op. Tineke speelt orgel, accordeon, harp en harmonium, Hadewijchs teksten worden gesproken door Marie van Luijk. Hoor eens hoe perfect dat werkt, het mengt, het vloeit en de overgangen tussen compositie en improvisatie hoor je niet.”

Hadewijch wordt omringd door muziek van haar ‘zielszuster’ Hildegard van Bingen – van wie wél muziek is overgeleverd die door Judith Steenbrink is bewerkt – door Melchior Franck, Heinrich Isaac en gregoriaanse melodiek. Holland Baroque is niet alleen maar barok, maar maakt de middeleeuwen springlevend, helemaal eenentwintigste-eeuws.

Gerard Scheltens (Klassieke Zaken 2/3-2022)