Tulev / Rautavaara e.a.

De cd’s, gewijd aan ‘Baltic Voices’ van het Estonian Philharmonic Chamber Choir zijn eindelijk bijeengevoegd tot een driedelige box. De drie cd’s vormen niet alleen een document van de uitvoeringskunst van het koor onder leiding van Paul Hillier, ze zijn ook een meesterlijke staalkaart van zingen uit noodzaak. Aan het einde van de twintigste eeuw zette Paul Hillier met het Estonian Philharmonic Chamber Choir vele componisten uit de Baltische staten en omliggende landen op de kaart. Toen hij in 2001 Tonu Kaljuste opvolgde als chef-dirigent van het koor, maakte hij meteen werk van deze schat aan repertoire en bracht hij vanaf eind 2002 drie cd’s uit onder de titel Baltic Voices. De eerste cd met werk van componisten als Cyrillus Kreek, Sven-David Sandström, Einojuhani Rautavaara, Arvo Pärt en Peteris Vasks was direct raak. Zowel critici als publiek vielen voor de vaak direct aansprekende en ingetogen religieuze en wereldlijke werken waarin de volksmuziek van de landen van herkomst een belangrijke rol speelt, en voor het ongekend hoge uitvoeringsniveau van het koor dat elke componist wist te voorzien van het juiste sentiment en onder alle omstandigheden haarzuiver bleef zingen. Hoogtepunt van Baltic Voices I was en is ongetwijfeld het prachtige Dona Nobis Pacem van Vasks, waarin het koor gezelschap krijgt van het even stemmig spelende Tallinn Chamber Orchestra – al mogen de schitterende sonoriteiten in Latvian Bourdon Songs van Veljo Tormis ook niet onvermeld blijven. Baltic Voices II uit 2004 was minstens zo’n groot succes. De geheel aan religieuze a-capellakoormuziek gewijde plaat bracht twee cd-premières die naast Per Nørgards Winter Hymn ook meteen de belangrijkste redenen waren om de cd aan te schaffen: And then in silence there with me be only You van Tolvo Tulev en On Leaving van Galina Grigorjeva. Met Baltic Voices II breidde Hillier het terrein verder uit met onder andere Polen (Gorecki) en kreeg het werk van Kaija Saariaho en Erkki-Sven Tüür een plek op de vocale landkaart van Hillier en consorten. De cd-première van Tüürs Meditatio uit 2003 werd, met een indrukwekkende bijdrage van het Rascher Saxophone Quartet, een van de blikvangers van de plaat. Inmiddels is het ruim vijftien jaar geleden dat Baltic Voices I verscheen. En hoewel de cd’s nooit echt van het toneel verdwenen zijn vond de cd-maatschappij het tijd om het complete verhaal in een box bijeen te brengen en zo een bijna vier uur durend overzicht van de al dan niet religieuze koormuziek uit vooral Estland, Letland en Litouwen en de omliggende landen te creëren. En dan staat er opeens een indrukwekkend monument. Niet alleen qua uitvoeringskwaliteit, maar ook vanwege de prachtige muziek en de impliciete boodschap van onverzettelijkheid. Ondanks onderdrukking, ondanks religieuze verboden is men altijd blijven zingen en altijd blijven componeren. En die traditie klinkt vandaag de dag nog door in de geweldige stemmen van het Estonian Philharmonic Chamber Choir.

Paul Janssen (1-2018)