Various

Holland promotion op z'n best

Als opmaat tot het jubileumjaar van Concertgebouw en Koninklijk Concertgebouworkest verscheen het zevende en laatste deel van de Anthologie van het KCO, een selectie van de beste opnamen uit het radioarchief. Deze indrukwekkende serie begon tien jaar geleden met registraties uit de periode 1935 tot 1950. De nieuwe box (14 CD's) omvat het eerste decennium van de nieuwe eeuw. Opnieuw een verbluffende luisterervaring.

‘De samenstellers dragen deze serie op aan alle musici die de afgelopen 125 jaar deel uitmaakten van het orkest.’ Deze ene zin aan het slot van hun inleiding zegt veel - zo niet alles - over inhoud, omvang, opzet en kwaliteit van het grootste cd-project van het Concertgebouworkest tot nu toe. Die samenstellers zijn Daniël Esser en Lodewijk Collette, respectievelijk cellist in het orkest en eindredacteur muziek bij Radio Nederland Wereldomroep. Dit duo was vanaf het eerste moment verantwoordelijk voor dit project. Daardoor kun je als luisteraar bijna blind varen op de keuzes die zij hebben gemaakt.

De periode waar het dit keer om draait is die van het vertrek van Riccardo Chailly en de komst van Mariss Jansons in 2004. Beide chef-dirigenten komen uiteraard aan bod in dit album. Chailly met twee ritmisch scherpomlijnde Stravinsky’s: het opera-oratorium Oedipus Rex en diens Vioolconcert met voormalig concertmeester Alexander Kerr als solist. Jansons kleurt met een mildere kwast maar zorgt bij Ravel, in Beethovens Negende symfonie en in een suite uit Strauss’ opera Der Rosenkavalier voor ander orkestraal spektakel.

Omdat het uitsluitend om liveopnamen gaat is soms ook het aandeel van het verder opvallend rustige publiek (storende bijgeluiden zijn er nauwelijks) een graadmeter. Na de Rosenkavaliersuite barst het gejuich meteen los. Heel begrijpelijk na zoveel geraffineerde klankkleuren. Een van de unieke eigenschappen van het Amsterdamse orkest, dat in 2008 juist vanwege zijn herkenbare en rijke klankpalet door het Engelse blad Gramophone werd uitgeroepen tot ‘beste orkest’ ter wereld.

Dat deze uitslag mede tot stand kwam doordat het KCO zijn eigen verleden hoorbaar heeft gemaakt, laat zich raden. Welk ander toporkest is in staat geweest zijn klinkende erfenis zo groots te presenteren? Bij elkaar bijna honderd cd’s! Verdeeld over zeven boxen. Dit dankzij een hechte samenwerking met de intussen danig afgeslankte Wereldomroep, die niet alleen de productie maar ook de distributie in het buitenland voor zijn rekening nam. Holland Promotion op z’n best.

Variëteit aan repertoire (waaronder veel Nederlandse componisten) en een indrukwekkende stoet van gastdirigenten. Uiteraard ook ‘eredirigent’ Bernard Haitink, die met Escher en Debussy present is. Daarnaast heeft Lorin Maazel me verrast met de Sinfonia domestica van Strauss en Zubin Mehta met zijn Bruckner  – het was zijn grote wens om nog eens de Achtste met het KCO te kunnen uitvoeren. De elfde cd heeft het karakter van een hommage gekregen. Na de imposante uitvoering van de Dertiende symfonie (Babi Yar) van Sjostakovitsj onder de oude rot Kurt Masur – met een subliem Praags Mannenkoor – is het applaus weggelaten. In plaats daarvan volgt de Sinfonia da Requiem van Britten, die ook in stilte eindigt.

Het ligt in de bedoeling dat in het najaar, wanneer het Concertgebouworkest officieel zijn 125-jarig bestaan viert, alle afzonderlijke uitgaven opnieuw in één grote box worden uitgebracht. Dat zou wel een stunt zijn. Laten we hopen dat het betaalbaar blijft.

Hans Heg