Zomer, Johannette
2007-11-16 14:53:40
‘Soms hoor je niet wie er speelt of zingt’Ze zijn gepassioneerd en voelen dezelfde liefde voor de muziek en het samenspelen. Ze vlijen zich tegen elkaar aan, delen plaagstootjes uit en genieten intens. Kortom, de sopraan Johannette Zomer en de hoboïst Bart Schneemann zijn aan elkaar gewaagd. Op hun nieuwe cd Love and madness voeren ze werken van Händel uit.
Het is niet de eerste keer dat Johannette Zomer en Bart Schneemann samenwerken. Zo’n zeven jaar geleden verscheen de cd It takes two met de Blake Songs van Ralph Vaughan Williams. ‘Die samenwerking heb ik altijd als een speciale gebeurtenis gekoesterd’, vertelt Zomer. ‘De vermenging van mijn stem met Barts manier van muziek maken voelt heel bijzonder. Soms hoor je niet eens wie er speelt of zingt. Dat hij op onze nieuwe cd een barokinstrument hanteert, maakt geen verschil. Hij laat zijn instrument klinken als een menselijke stem.’
Het is duidelijk dat de musici hun bewondering voor elkaar niet onder stoelen of banken steken. Schneemann heeft in Johannette Zomer een ideale muzikale partner gevonden. Hij roemt haar techniek, die dienstbaar is aan de muziek. Volgens de hoboïst kan ze lief zingen, maar ook rauw, jubelend, hartstochtelijk en is ze zo vrij als een vogeltje in haar timing. De beleving van de cd-opname met het werk van Händel beschrijft Schneemann als een eerste verliefdheid: ‘Onzekere passen, nieuwsgierigheid en nog een beetje onwetend over hoe de ander voelt. Maar vooral: gespannen over hoe het af zal lopen.’
En telkens is daar weer de chemie tussen de twee. Zomer: ‘Tijdens de repetities lijkt het er gemoedelijk aan toe te gaan, kan het zelfs soms nog wat rommelig klinken. Maar zodra het rode lampje in de opnamestudio brandt, tillen we elkaar op en ontstaat de vanzelfsprekende magie.’
Eerst Vaughan Williams en nu Händel, repertoire uit twee verschillende tijdperken: het is tekenend voor de veelzijdigheid van Zomer en Schneemann. Ook als ze niet samenwerken, hebben ze een rijk gevuld muzikaal leven. Johannette Zomer is van vele markten thuis. Ze zingt middeleeuws repertoire en barokmuziek, maar met hetzelfde gemak vertolkt ze werken uit de twintigste eeuw. De zangeres won in 2008 een Edison voor de cd met Bachcantates die ze opnam met het Ensemble Florilegium. Begin dit jaar stond Zomer op het podium bij de Nederlandse Opera. Een langgekoesterde wens ging daarmee in vervulling. Ze zong de rollen van Cinzia, Pasitea en Ombra di Clerica in Ercole amante van Francesco Cavalli onder leiding van Ivor Bolton. Het zingen van de Händelaria’s is voor de sopraan een heel andere ervaring. ‘In een opera zijn er zoveel dingen waar je tegelijk op moet letten. Je moet bij wijze van spreken de dirigent nog in de gaten houden terwijl je op je kop staat. Bovendien draag je dan prachtige, maar ingewikkelde kostuums’, zegt Zomer lachend. ‘Ach, het gaat om de inleving in de muziek. Het is een taal die ik beheers, dus het uiteindelijke verschil is toch niet groot.’
Ook Schneemann, voormalig solohoboïst van het Rotterdams Philharmonisch Orkest, is een allround musicus. Hij treedt op als solist, maar ook in kamermuziekbezetting met onder meer het Amsterdam Baroque Trio, is de artistiek leider van het Nederlands Blazers Ensemble én dirigeert. Componisten als Wolgang Rihm, Theo Verbey en Tristan Keuris hebben muziek voor hem gecomponeerd. Händel kon naar Schneemanns eigen zeggen de mooiste melodieën van de wereld schrijven. De opmerking van de hoboïst bij Love and madness zegt genoeg: ‘Händel maakt je blij, melancholisch, gelaten en uitgelaten. Een componist die in staat is twee wezensvreemden als een sopraan en een hobo verliefd te laten worden, is een hele grote.’ Dat op het nieuwe schijfje van Zomer en Schneemann aria’s van Georg Friedrich Händel staan, is niet verwonderlijk.
Dit jaar wordt herdacht dat de barokmeester 250 jaar geleden is gestorven. Cd’s als eerbetoon verschijnen bij bosjes. En soms springt er een uit, zoals Love and madness. De twee musici zijn de bibliotheek ingedoken en hebben gegrasduind in een grote hoeveelheid werken. Het was hun uiteraard te doen om vocale muziek met een concertante hobopartij. Al na de eerste selectie waren ze overtuigd: dit moest het worden. Hun keuze omvat beroemde én minder bekende aria’s als ‘Dolce riposo’ uit Teseo, ‘Chi t’intende?’ uit Berenice, ‘Caro, vieni a me’ uit Riccardo Primo en ‘Ah! Spietato’ uit Amadigi. De meeste aria’s hebben een zware dramatische lading, volgens Zomer. ‘De verlatenheid en het verdriet die uit de muziek spreken, passen bij de klanken van de hobo. Maar om de luisteraar niet de hele tijd met een zakdoek in de handen te laten zitten, hebben we besloten af en toe een wat lichter verteerbaar stuk te programmeren, zoals Händels Derde hoboconcert en de ‘Introduzione’ van de cantate Delirio amoroso.’
Naar die zorgvuldig gekozen balans is het prettig luisteren. Zo speelt Schneemann na het zwaarmoedige zuchten in Almirena’s aria ‘Lascia ch’io pianga’ uit Rinaldo de wat lossere en rustgevende delen van het hoboconcert en dan volgt Zomer weer als Ariodante met ‘Scherza infida!’ Alle overgangen zijn natuurlijk. De stem van Zomer en de hobo van Schneemann smelten samen, zoals de zangeres al eerder opmerkte. Daaruit vloeit een aangename ontspanning voort in het spel van de twee die zich in alle stukken manifesteert. Dit vanzelfsprekend muziek maken is een feest voor het oor. Ook het orkest draagt zijn steentje bij. Zomer en Schneemann zijn op zoek gegaan naar een ensemble dat paste bij hun ideaalbeeld. Musica Amphion, in 1993 opgericht door de klavecinist en blokfluitist Pieter-Jan Belder, voorziet Händels muziek virtuoos maar allerminst opdringerig van heldere klankkleuren. De spelers zijn afkomstig uit gezelschappen als Frans Brüggens Orkest van de Achttiende Eeuw en het Freiburger Barockorchester. ‘Met zoveel know-how is het prettig samenwerken’, laat Zomer weten. ‘We hebben niet veel hoeven toelichten. Deze musici zijn zo gespecialiseerd dat we al snel écht muziek konden maken.’
door Frederike Berntsen
George Frideric Handel
Arias - Love and Madness
Johannette Zomer, Bart Schneemann
Channel Classics – CCS 29209
http://www.johannettezomer.com
