Tharaud, Alexandre

2006-03-24 16:25:46

Alexandre Tharaud maakt ernst met Satie

Erik Satie behoort zonder enige twijfel tot een van de meest excentrieke componisten aller tijden. Hij was een wonderlijk vat vol tegenstrijdigheden. Intelligentie en onmacht, cynisme en levensernst, fanatisme en een hang naar amateurisme vonden in zijn persoon onderdak. Grote componisten als Debussy en Ravel waren nieuwsgierig naar zijn ideeën en gingen bij hem op bezoek. De Franse pianist Alexandre araud doet hem met zijn nieuwe cdalbum alle eer aan.

door Willem Veldhuizen

Volgens veel musicologen moet de in 1866 in Honfleur geboren Erik Satie beschouwd worden als de Johannes de Doper van het klinkende impressionisme. Dat de componist tegen zijn levenseinde ten gevolge van zijn extreme dubbelzinnigheid nog slechts als een flauwe grapjas werd beschouwd doet daaraan niets af. De geschiedenis schift en rehabiliteert naar eigen wetten, en anno nu heeft Satie een unieke plaats in het muziekleven veroverd. Het is opmerkelijk dat zijn pianowerk vooral door Franse pianisten met groot succes wordt gespeeld. Zijn muziek heeft kennelijk iets dat zo typisch Gallisch is dat je alleen als landgenoot werkelijk toegang hebt tot zijn humor, zijn lichtvoetige esprit, zijn spotzucht en zijn verrassende ernst.
Alexandre Tharaud treedt met zijn nieuwe album in het voetspoor van grote Franse voorgangers. Maar zijn Satieproject heeft ook een eigenzinnige kant. Naast een schijfje dat hij volspeelde met de best mogelijke bloemlezing uit Saties solowerk speelt hij op de tweede cd van de luxe uitgevoerde box louter duo’s. Zo zijn er quatre-mains, liederen, stukken voor viool en piano en een zeer humoristisch divertissement voor trompet en piano. Wat Tharauds pianistiek zo bijzonder maakt, vanaf het allereerste stuk Gnossienne no. 1 tot aan de laatste maat van het lied ‘Allons-y Chochotte’, is de artistieke bewustheid van elke toon. Nergens is nonchalance of routine in zijn spel te bespeuren. Geen baslijn wordt veronachtzaamd, geen melodie wordt niet uiterst verzorgd gefraseerd. Alexandre Tharaud beschikt over een weldadig gevoel voor rubato en gaat nooit over de schreef van de muzikale welvoeglijkheid.
Wanneer hij het eerste stuk uit ‘Embryons desséchés’ (verdroogde embryo’s) speelt en aan het einde ervan de Beethoveniaanse, vaak groot uitgevallen slotcadens op de hak neemt, doet hij dit met ernst en humor tegelijk. Daardoor wordt de werking nog groter. Voor Erik Satie was humor zonder twijfel een zeer serieuze zaak!
Luister ook naar het verrukkelijk muzikale ‘Le piège de Méduse’ dat hij voor een ‘prepared piano’ schreef decennia voordat John Cage zich daarmee bezighield. Over de tweede (kamermuziek)cd zegt Tharaud zelf: ‘Eric le Sage, een voortreffelijke Satie-interpreet, deelt mijn hartstocht voor vroeg twintigste-eeuwse Franse muziek. Wij hadden ons al veel langer voorgenomen samen Saties stukken voor piano vierhandig op te nemen, in het bijzonder de ‘Morceaux en forme de poire’, een meesterwerk. Dat plan is nu gerealiseerd. Voor de cabaret-chansons wilde ik geen geschoolde stemmen inzetten. Mijn vriendin Juliette met haar eigenaardige rauwe, realistische stem leek mij een ideale interpreet voor deze liederen. En Isabelle Faust kwam over uit Berlijn om met mij de kleinodiën voor viool en piano op te nemen. Wat ik nog kwijt wil over de trompettist David Guerrier en zijn aandeel in ‘La statue
retrouvée’: waarschijnlijk is het het kortste stuk dat hij ooit heeft gespeeld! Tot slot: de tenor Jean Delescluse met zijn unieke timbre en zijn onverwoestbare humor is van onschatbare waarde geweest voor dit project.’
Deze tweede cd is feestelijk en humoristisch en completeert het beeld van Eric Satie als veelzijdige en eenmalige verschijning in het land der muzen in hoge mate. Tevens toont ze aan hoe schatplichtig componisten als Ravel, Poulenc, ja zelfs Stravinsky en Britten aan deze
kostelijke musicus zijn. Het is duidelijk: Alexandre Tharaud heeft wederom midden in de roos geschoten.

Erik Satie
werken voor piano solo en duo’s,
Alexandre Tharaud, Juliette, Jean Delescluse, Eric le Sage, Isabelle Faust, David Guerrier
HMC 902017.18 (2 cd’s) / 091 445 VKZ

http://www.alexandretharaud.com