Tal, Yaara
2009-06-25 22:09:25
Première van een nietbestaand pianoconcertIs het nou nooit genoeg? Nee! We want more. Steeds meer. Totdat we er bijna onder bezwijken. Zo werd ik vorig jaar verrast door de plaatpremière van het zogenaamde Vijfde pianoconcert van Rachmaninov, dat nota bene helemaal niet bestaat! Nu is de beurt aan de ‘World Première Recording’ van een concert dat een paar maanden terug in Duitsland als het Derde pianoconcert van Mendelssohn werd gelanceerd. Ook een fictief concert.
door Hans Heg
Tja, wat moeten we met dergelijke ‘vondsten’. Er juichend achteraan hollen? Of ze gewoon negeren? Herdenkingsjaren van componisten leveren steevast dergelijke escapades op. Omdat we dit jaar de tweehonderdste geboortedag van Felix Mendelssohn gedenken, moest er natuurlijk wel iets komen. Daar kon je de klok op gelijkzetten. Vandaar deze ‘nieuwe’ Mendelssohn, waarvan overigens al lange tijd bekend was dat er schetsen en andere aanwijzingen bestonden.
Er is echter één groot verschil met het ‘Vijfde’ van Rachmaninov. Dat is niets meer dan een (flink ingekorte) bewerking van diens Tweede symfonie. Het concert is weliswaar gebaseerd op de even omvangrijke als populaire symfonie maar is teruggebracht van vier naar drie delen met zóveel aanpassingen en omwerkingen dat je alleen nog de melodische contouren herkent.
Het ‘Derde’ concert van Mendelssohn is een heel ander geval. Uit een brief van 5 maart 1842 aan een Engelse uitgever weten we dat hij in die tijd aan een nieuw pianoconcert werkte dat hij in Londen wilde spelen en daar ook laten uitgeven. Niets van terechtgekomen. Twee jaar later maakte hij opnieuw melding van ‘ein Clavier-Concert’, dat in april 1844 af moest zijn. Ook toen leidde het niet tot een speelklare compositie, waardoor er voor de Leipziger uitgever Breitkopf und Härtel niets ‘op de wereld viel te zetten’, zoals de componist het formuleerde.
Waarom hij dit concert niet heeft voltooid is nooit duidelijk geworden. Vreemd, omdat dit geworstel met de materie zich al vijf jaar voor zijn dood afspeelde. Geen wonder dus dat de in Oxford bewaarde schetsen kostbaar voer voor musicologen werden. Het is uiteindelijk de Amerikaan R. Larry Todd geweest die er als eerste een compleet, driedelig concert van heeft kunnen brouwen. De eerste twee delen heeft hij ‘gewoon’ met kunsten vliegwerk op poten kunnen zetten. Van het derde deel ontbreekt echter ieder spoor, wat Todd tot de vondst inspireerde er het laatste deel van Mendelssohns Vioolconcert (uit dezelfde tijd en in dezelfde toonsoort e) aan vast te plakken in een bewerking voor piano en orkest.
Een briljante vondst die goed werkt en die geheel in stijl is met wat Mendelssohn zelf vaak deed. Zo zette hij ooit zijn fameuze Octet voor acht strijkers om in een pianoversie voor quatre-mains en bewerkte hij zijn Eerste symfonie opus 11 eveneens voor twee pianisten – plus naar believen toe te voegen partijen voor viool en cello. Dat laatste is helaas geen ideale oplossing. Waarschijnlijk was dat uitsluitend bedoeld voor concerten in huize Mendelssohn.
Het Israëlisch-Duitse pianoduo Yaara Tal & Andreas Groethuysen brengt deze curiositeiten, vooral het Octet, met zoveel élan en vakmanschap dat je je niettemin snel gewonnen geeft. Tal & Groethuysen zitten al jaren aan de top van hun branche en het stemt – mij in ieder geval – tot grote tevredenheid dat Sony Classical hun meesterlijke verrichtingen op de voet is blijven volgen.
Felix Mendelssohn
Felix Mendelssohn for 4 hands: Octet opus 20, Mendelssohn Symphony nr. 1 opus 11
Yaara Tal & Andreas Groethuysen
Sony Classical 88697 431602
