Sokolov, Valeriy
2009-01-28 20:53:17
Vioolmirakel Sokolov omarmt EnescuValeriy Sokolov is onder de prilste generatie violisten een niet te missen verschijning. Hij staat op het podium alsof hij met zijn instrument is vergroeid en strijkt op een verbluffend kernachtige, volstrekt natuurlijke manier. Al in de zomer van 2006 verscheen er een dvd die aan hem is gewijd, ‘A natural born fiddler’. Op zijn nieuwe cd laat hij horen dat het werk van de vioolvirtuoos en componist Georges Enescu hem op het lijf geschreven is.
door Willem Veldhuizen
De Russische violist Valeriy Sokolov (1986) gaf al vroeg blijk van een grote affiniteit met het werk van Georges Enescu. Tijdens de internationale wedstrijd in Boekarest die naar de componist is vernoemd won hij in 2005 de Grand Prix. Naast deze prijs sleepte de tiener nog een andere onderscheiding in de wacht. Zijn interpretatie van de Derde vioolsonate van Enescu werd unaniem uitgeroepen tot de beste van het concours. Op zijn nieuwe cd laat Valeriy Sokolov horen dat de jury zich niet vergiste. Samen met de pianiste Svetlana Kosenko geeft hij een gedreven, technisch volmaakte uitvoering van dit driedelige, rapsodische werk. Het eerste deel, Moderato malinconico, is een zelfportret van een kunstenaar met heimwee. Het tweede, Andante sostenuto e misterioso, kent al even heftige emoties en is elegant onrustig en vol verlangen. Folklore en hoogste cultuur vormen hier een gave synthese.
Er zijn opvallende parallellen tussen de levens van Sokolov en Enescu (1881-1955). Beiden verruilden hun Oost-Europese geboortegrond voor een leven in Parijs. Ook Georges Enescu was tijdens zijn leven in de eerste plaats bekend als uitvoerend musicus. Zijn faam als violist riep hem naar alle belangrijke cultuurcentra van de wereld. Daardoor vond hij te weinig rust om veel te componeren: ‘In de muziekwereld ben ik vijf-in-één: toondichter, dirigent, violist, pianist en leraar. Ik hecht de grootste waarde aan mijn compositietalent en geen sterfelijk wezen kan zich meer gezegend voelen dan ik.’
Als componist, maar vooral als rondtrekkende vioolvirtuoos, is Enescu te beschouwen als een verfranste kosmopoliet. Al op zijn zevende kreeg hij vioolles aan het conservatorium in Wenen en op zijn veertiende jaar verruilde hij zijn Roemeense vaderland definitief voor verdere studie in Parijs.
Daar kreeg hij les van twee vooraanstaande componisten van dat moment: Massenet en Fauré. Hoewel hij tot aan zijn dood in de Franse hoofdstad zou blijven wonen hadden deze leermeesters geen waarneembare invloed op zijn muzikale ontwikkeling. In zijn eigenzinnige muzikale eloquentie was Enescu eerder verwant aan Mahler en aan het vroeg expressionistische pathos van Schönberg. Daarnaast klinken invloeden van Tsjaikovski door in zijn werk. Toch vergat hij zijn vaderland nooit.
Zijn muzikale taal is doortrokken van Roemeense volksmuziek. Zijn allereerste vioollessen, die hij als vierjarige kreeg van een zigeunerviolist, zijn kennelijk van blijvende betekenis geweest. Nog in een ander opzicht is er een link tussen Valeriy Sokolov en Enescu. Ooit nam die laatste voor EMI vioolconcerten van Bach op met zijn meest begaafde leerling Yehudi Menuhin. De grote Enescu-kenner Lawrence Foster heeft later voor hetzelfde label orkestwerken van Enescu vastgelegd en won in 1989 voor de registratie van Enescu’s opera ‘Oedipe’ een Grand Prix du Disque. Met het ensemble van destijds, het Orchestre Philharmonique de Monte Carlo, werken Foster en Valeriy Sokolov samen op hun nieuwe cd. Een van de mooiste werken van Enescu, het in 1900 ontstane Octet voor strijkers op. 7, is erop vertegenwoordigd in een orkestbewerking van Lawrence Foster zelf. Dit opus van een negentienjarige is een feest van enthousiast uitgesponnen melodieën van symfonische allure. Duidelijk waarneembaar is hier de invloed van Schönbergs ‘Verklärte Nacht’ die het muziekstuk in een rijke fi n-de-sièclesfeer laat baden. Het veertig minuten durende werk bestaat uit vier motivisch vervlochten delen, die zonder onderbreking in elkaar over gaan. Lawrence Foster en zijn orkest brengen een heel leven van liefdevolle Enescu-verdieping en -studie mee en dat hoor je in de overweldigende zwierigheid en precisie waarmee het Octet tot klinken wordt gebracht. Ook opnametechnisch gooit de cd hoge ogen: de klank is in het complete gebied van pianissimo tot fortissimo vol en rond.
Georges Enescu
Octet op. 7 (orkestversie Lawrence Foster), Derde vioolsonate
Valeriy Sokolov, Svetlana Kosenko, Orchestre Philharmonique de Monte Carlo o.l.v. Lawrence Foster
Virgin Classics 50999 51931223
