Schat, Peter
2006-07-15 08:36:55
Peter Schat en de ego-loze muziekDrie jaar geleden overleed de componist Peter Schat. Zijn muzikale erfenis is nu verschenen in een 12-delige cd-box, die de ontwikkeling toont van een van de belangrijkste Nederlandse componisten van zijn generatie.
Muziek is de hoogste aller kunsten, omdat zij ego-loos is,’ zei Peter Schat (1935-2003) in 2001 tegen ondergetekende. Opmerkelijk, want velen beschouwden hem als een drammer die zijn eigen componeersysteem tot norm had verheven en zo’n beetje eiste dat anderen ook de door hem ontwikkelde ‘Toonklok’ zouden gebruiken. Maar Schat bedoelde dat muziek abstract, en dus ego-loos is, omdat zij niets anders uitdrukt dan zichzelf. Een componist heeft wel ideeën, maar na een eerste inval neemt het stuk hem als het ware op sleeptouw en schrijft het zichzelf. Dat betekent niet dat hij tijdens het componeren geen gebruik kan maken van systemen, maar die zijn slechts een middel tot een doel. Schats gelijk blijkt uit de zojuist verschenen 12-delige cd-box met zijn (bijna) complete oeuvre. Dankzij de chronologische volgorde wordt duidelijk dat hij een kind was van zijn tijd: in de jaren vijftig en zestig componeerde hij serieel, daarna werd zijn muziek anarchistischer, met elektronische instrumenten, en vanaf de jaren tachtig gebruikte hij zijn op twaalf drieklanken gebaseerde Toonklok. Maar welk systeem Schat ook hanteerde, altijd herkennen we een lyrische inslag en een gevoel van ruimtelijkheid, waarin de componist zichzelf
inderdaad nooit opdringt, maar enkel fraai vormgegeven muzikale gedachten presenteert. Opvallend is de constante kwaliteit van zijn werk. Of het nu een vroege compositie betreft als Mozaïeken (1959), een later stuk als Canto General (1974), of Arch Music for St. Louis (1997), de muzikaliteit spat ervan af. Deze muziek moet zo snel mogelijk weer klinken op de concertpodia.
Thea Derks
Peter Schat, Complete Works
12 cd-box, diverse uitvoerenden
NM Classics NM 92133
