Salonen, Esa-Pekka
2009-01-28 20:37:20
Esa-Pekka Salonen: ‘Ik wil meer componeren’Esa-Pekka Salonen hoort als dirigent tot de onbetwiste elite. Als componist is hij minder bekend. Als het aan Salonen zelf ligt, gaat daar verandering in komen. De cd met zijn Pianoconcert, Helix (voor orkest) en Dichotomie (voor piano solo) geeft een mooie indruk van zijn muzikale taal. Aan de uitvoering van de werken zal het niet liggen. Orkest van dienst is Salonens eigen Los Angeles Philharmonic Orchestra terwijl Yefim Bronfman, voor wie Salonen zijn concert schreef, de pianopartij voor zijn rekening nam.
door Paul Janssen
Uitstekend,’ zegt de dirigent en componist Esa-Pekka Salonen over zijn ervaringen tijdens de Nederlandse première van zijn Pianoconcert bij het Koninklijk Concertgebouworkest in december. ‘De musici zijn heel open en hebben een enorme ambitie om nieuwe muziek zo goed mogelijk te spelen. Vooral de houtblazers waren een genot om naar te luisteren. Er zit veel hout in mijn Pianoconcert en het Concertgebouworkest beschikt over de beste houtblazers ter wereld.’
‘Mijn pianoconcert heeft in de verte veel met Mozart te maken,’ legt Salonen uit. ‘Mozart weet vooral in de langzame delen van zijn pianoconcerten pure kamermuziek te schrijven. Het zijn vaak prachtige dialogen waarin het hout een hoofdrol speelt. Ik wilde met mijn concert proberen ook zoiets te schrijven. Natuurlijk in mijn eigen taal, maar de geest en de gebaren van Mozart zijn op een abstract niveau wel degelijk aanwezig.’ Een eigen taal? ‘Het is voor een componist vaak lastig om zoiets te beschrijven en om precies aan te geven hoe een andere componist een rol speelt in je werk. Ik wil in elk geval niet de al eeuwenlang bekende basiselementen opnieuw uitvinden. Ik probeer ze hooguit op een nieuwe manier te combineren. Dat vind ik ook het leuke aan het componeren vandaag de dag. Modernisme overheerst niet meer. Je kunt elementen gebruiken uit om het even welke stroming of ideologie. Dat geeft een enorme vrijheid.’
Vrije, vitale muziek, dat is wat de componist Salonen wil schrijven. ‘Dit is toch het tijdperk waarin we weer aansluiting zoeken bij het publiek. Het componeren heeft lang in een isolement gezeten. De grote concertzalen fungeerden meer en meer als een historisch muziekmuseum en de opwinding over het nieuwe had zich volledig verplaatst naar de pop- en rockscène. Ik heb inmiddels gezien dat de opwinding over het nieuwe ook in de klassieke muziek terugkomt. Onlangs dirigeerde Thomas Adès twee werken van hemzelf in Los Angeles en het publiek behandelde hem als een rockster. Dat is geweldig.’
Die omslag is mede te danken aan de inspanningen van Salonen zelf. In de ruim zeventien jaar dat hij nu chef-dirigent is in Los Angeles heeft hij de artistieke koers weten te verleggen naar een buitengewone aandacht voor alles wat nieuw is. ‘Tegenwoordig verwácht men zelfs dat er een nieuw werk op het programma staat.’
Met die nieuwe koers, en met de nieuwe concertzaal die er inmiddels staat, heeft Salonen zijn werk in Los Angeles gedaan, vindt hij. Aan het einde van het seizoen legt hij zijn chef-dirigentschap neer en is hij alleen nog verbonden aan het Philharmonia Orchestra in Londen, waar hij dit seizoen als chef begon. ‘Ik wil het dirigeren terugbrengen tot zo’n vijftig procent van mijn tijd en meer ruimte vrijmaken voor het componeren.
Ik hou enorm van dirigeren en ik vind het geweldig om met mensen te werken maar nu ik ouder word, realiseer ik mij steeds meer dat er ook wel iemand anders is die dat kan doen, terwijl ik de enige ben die de stukken kan schrijven die in mijn hoofd zitten.’
Esa-Pekka Salonen
Helix, Piano Concerto, Dichotomie
Yefim Bronfman, Los Angeles Philharmonic Orch. o.l.v. Esa-Pekka Salonen
Deutsche Grammophon 477 8102
http://www.esapekkasalonen.com
