Mackerras, Sir Charles
2009-06-25 21:21:21
Een droomteam voor Martinu’s droomoperaVijftig jaar geleden stierf Bohuslav Martinu. Het label Supraphon gedenkt de van oorsprong Tsjechische componist met maar liefst 42 cd-titels. Magdalena Kozená, Sir Charles Mackerras en de tenor Steve Davislim tekenen voor een fabelachtige uitvoering van zijn herontdekte droomopera Juliette. Tot eind augustus zijn de cd’s met korting verkrijgbaar.
door Hein van Eekert
Goede herinneringen brengen blijmoedigheid. Nare herinneringen daarentegen zijn een plaag: ze kunnen de heerlijkheid van een mooie zonnige dag volledig om zeep helpen en laten je wensen dat je je brein zou kunnen wissen als de harde schijf van een computer. Niet doen. In het toneelstuk Juliette ou la clé des songes van Georges Neveux uit 1930 heeft niemand herinneringen. Wat een aantal minuten geleden gebeurd is, is voorgoed voorbij. Gevolg: iedereen hunkert onophoudelijk naar gedachten over het verleden, zelfs als ze vals zijn. Een fotoboek van iemand anders, verzonnen anekdotes, ze worden goud waard.
De Tsjech Bohuslav Martinu (1890-1959) vond het zo’n prachtig stuk dat hij een opera maakte op een Tsjechische vertaling van de tekst. Hij componeerde naar eigen zeggen in een soort roes het eerste bedrijf. Neveux was enthousiast. Hij had de rechten weliswaar beloofd aan Kurt Weill, maar trok die belofte onmiddellijk in toen hij hoorde wat Martinu met zijn stuk gedaan had. De opera Julietta, aneb Snár (Julietta, of het Droomboek) ging in 1938 in première in Praag en was een enorm succes.
Om zijn compositie internationale overlevingskansen te bieden, haalde Martinu drie scènes uit de opera en componeerde de zanglijnen deels opnieuw voor de oorspronkelijke Franse tekst. Maar die fragmenten verzonken in het geweld van de twintigste eeuw: er kwam een Tweede
Wereldoorlog en voor Martinu betekende dat emigratie naar de Verenigde Staten en helemaal opnieuw beginnen, want in de Nieuwe Wereld was hij van zijn reeds bestaande partituren gescheiden. In 1959, vlak voor zijn dood, maakte hij in Wiesbaden een tweede opvoering van zijn opera mee, maar de fragmenten leken vergeten. Totdat ze onlangs opdoken in een archief.
De herontdekking van de fragmenten en het vijftigste sterfjaar van de componist werden aanleiding tot een unieke samenwerking in de Tsjechische hoofdstad Praag. Op 11 en 12 december 2008 zong niemand minder dan Magdalena Kozená de titelrol van Juliette, terwijl Sir Charles Mackerras, specialist in Tsjechische muziek, dirigeerde. Het was een wereldpremière, met in het droomteam voor deze droomopera ook nog de prachtige tenor Steve Davislim. Het label Supraphon nam het concert op en heeft het nu op cd uitgebracht, met daarbij een orkestsuite uit de opera. Een uitnemende gelegenheid om het werk te leren kennen via drie van de meest aangrijpende scènes.
Martinu roept met zijn muziek het gevoel op van het net ontwaken uit een droom: een mengeling van dagelijkse en absurde dingen spookt door je hoofd, waarbij onverklaarbare blijdschap en droefheid gezusterlijk het brein benevelen. Het is het moment dat je de echte wereld alweer om je heen ziet, maar de droomwereld nog ervaart als volkomen logisch en echt gebeurd. Dat heeft Martinu weten te vangen in een rijk orkestpalet, maar ook in muzikaal eenvoudige passages: stukjes tovermuziek in de stijl van Dvorák, striemende klanken als van Janácek en aan Debussy herinnerende momenten gaan hand in hand met uit de music hall afkomstige accordeonmuziek. En wat het mooie is: het is allemaal onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Die veelzijdigheid vinden we overal in Martinu’s muziek en dat kunnen we nu ook zelf gaan beluisteren. De Martinucatalogus van Supraphon is tot eind augustus voor een verlaagde prijs verkrijgbaar: 42 cdtitels, gewijd aan het oeuvre van de productieve componist. We vinden in de collectie een sublieme opname van de opera Julietta in complete vorm, onze eigen Mariken van Nieumeghen als operaheldin in de Hry o Marii (Mariaspelen), de in Amerika geschreven symfonieën, kamermuziek, liederen, het heel bijzondere epos van Gilgamesj en op jazz geïnspireerde werken. Voor iedere muziekliefhebber valt er wel iets te (her)ontdekken. De opera Julietta zegt het al: muziek brengt herinneringen terug.
Een overzicht van de 42 Supraphon-cd’s met werk van Bohuslav Martinu vindt u bij uw Klassieke Zaken Specialist. Vraagt u naar de kortingsactie.
Bohuslav Martinu
Three fragments from the opera Julietta
Magdalena Kozená, Steve Davislim, Czech Philharmonic Orchestra o.l.v. Sir Charles Mackerras
SU 3994
