Leonhardt, Gustav
2008-08-18 17:49:14
Gustav Leonhardt: Tachtig jaar passieGustav Leonhardt is onlangs tachtig jaar geworden. Om dit jubileum te vieren is er onder meer een box met vijftien cd’s verschenen vol oude opnamen. De luisteraar kan eindeloos schatgraven in de interpretaties van een even strenge als gepassioneerde musicus.
door Jurjen Vis
Psalm 90 verhaalt dat het leven van de mens gewoonlijk zeventig jaar duurt en alleen de sterken de tachtig halen. In de vertaling van Luther, die ook door Schütz in zijn ‘Musicalische Exequien’ (1636) wordt gevolgd, klinkt het zo prachtig in het duet voor twee lage mannenstemmen: ‘Unser Leben währet siebenzig Jahr, und wenn’s hoch kommt, so sind’s achtzig Jahr.’ Deze regel heeft echter een minder opwekkend vervolg: ‘Und wenn’s köstlich gewesen ist, so ist es Mühe und Arbeit gewesen.’ Dus alles wat mooi en de moeite waard
was, is slechts moeite en leed. Soms was de psalmist een ongelooflijke zuurpruim.
Klavecinist, organist en dirigent Gustav Leonhardt heeft op 30 mei zijn tachtig jaren volgemaakt en kan terugzien op een geweldige carrière. Bij hem geen moeite en leed. Integendeel: consistentie, groei, verdieping en een langdurige, rijke oogst. Leonhardt is al meer dan vijftig jaar een voortrekker, een boegbeeld van de authentieke uitvoeringspraktijk en niet weg te denken van de podia die er op dat gebied werkelijk toe doen. Nog altijd treedt hij op en zijn verrichtingen staan onverminderd op grote hoogte. Leonhardts hoogte is sinds lang niet eenzaam meer want hij heeft school gemaakt: Bob van Asperen, Ton Koopman, Menno van Delft, Richard Egarr en al die anderen...
Mijn oudste herinnering aan Leonhardt is zijn opname voor Das Alte Werk van Bachs Tripelconcert (BWV 1044) met Frans Brüggen, Marie Leonhardt en het Leonhardt Consort (1967). Helderheid en gestrengheid, eigenschappen die door sommigen wel eens worden aangezien voor ‘objectiviteit’. Een naar woord, waarmee men Leonhardt tekortdoet.
Alsof bij hem de muziek klinkt zoals ze bedoeld is en hij niet zelf aanwezig is. Toegegeven, Leonhardt is nooit smoezelig of groezelig en geen man van makkelijke oplossingen. Hij is gewetensvol, zorgvuldig en chic. Zoals zijn uiterlijk: een gentleman, goed in het pak, gesoigneerd, woonachtig in een stijlvol grachtenhuis waarin alles welgeordend is. De façade lijkt smetteloos, maar er gaat een enorme hartstocht achter schuil. Een passie die kan branden, hevig oplaaien en schrijnen.
In de speciale Gustav Leonhardt Jubilee Edition die nu voor een spotprijs te koop wordt aangeboden, is ook Bachs Tripelconcert van de partij, maar wel in een andere uitvoering dan die van 1967. Er is op de vijftien cd’s ook werk dat niet eerder is verschenen in enige andere
Leonhardt Gesamtausgabe. Uiteraard worden altijd de tijdgrenzen in acht genomen (ca. 1600 – ca. 1750), maar daarbinnen kan men eindeloos schatgraven. Bijvoorbeeld in de ‘Pariser Quartette’ van Telemann (met Sigiswald Kuijken) en de Sonates voor blokfl uit en basso continuo van Corelli (met Brüggen en Bijlsma).
Ook is Leonhardt als dirigent te beluisteren, in drie cantates van Bach. Het kan geen kwaad nog eens te benadrukken dat hij, met Nikolaus Harnoncourt, als eerste alle Bach-cantates heeft opgenomen. Het is minder vloeiend en geriefl ijk dan wat er tegenwoordig op dit gebied
klinkt. Bovendien liturgisch dienstbaar door de sterke identificatie met de religieuze cultuur van Bachs tijd. Voor Leonhardt geldt de aanhef van psalm 112: ‘Wohl dem der den Herrn fürchtet’ (Welgelukzalig is de man die de Heer vreest).
De opnamen zijn afkomstig van Deutsche Harmonia Mundi, Seon en Vivarte, alle inmiddels opgegaan in Sony Classics. Leonhardt is echter nooit een musicus geweest van slechts één maatschappij. Bij zijn zeventigste verjaardag bracht Teldec (Warner) een box uit met 21 cd’s
met opnamen van Das Alte Werk. Diezelfde uitgave is onlangs opnieuw uitgebracht en dat valt dan mooi samen met vijftig jaar Das Alte Werk. ‘Founding father’ Leonhardt is nog altijd onder ons. Een monument; hij leve hoog.
Gustav Leonhardt
Jubilee Edtion 80th Anniversary.
Sony Classical (15 cd’s)
88697318972
http://www.sonyclassical.com/artists/leonhardt/bio.html
