Leertouwer, Johannes
2006-12-04 11:12:18
Johannes Leertouwers intieme MozartEindelijk is er een Nederlandse uitvoering van Mozarts Vioolconcerten op authentieke instrumenten. Johannes Leertouwer en zijn ensemble La Borea vullen de leemte op.
door Frits de Haen
Het oeuvre voor viool en orkest van Wolfgang Amadeus Mozart is beperkt gebleven tot vijf soloconcerten en een drietal losse stukken, afgezien van een werk als de Sinfonia concertante, waarin ook een altviool van de partij is. Vergeleken met de meer dan twintig pianoconcerten van de Oostenrijkse componist is dit misschien een wat magere oogst, die bovendien dateert van redelijk vroeg in zijn leven. Met uitzondering van het Rondo in C, dat in 1781 werd geschreven, stammen alle werken namelijk uit het midden van de jaren zeventig van de achttiende eeuw. Het heeft er alle schijn van dat Mozart, zelf een briljant violist en pianist, toen hij eenmaal voor dat laatste instrument had gekozen, zijn belangstelling voor het vioolconcert heeft verloren.
Van Mozarts vioolconcerten zijn meerdere opnamen voorhanden, ook op authentiek instrumentarium, bijvoorbeeld van The Academy of Ancient Music en Anima Eterna. Hoe baanbrekend ons land ook is geweest op het gebied van de uitvoeringspraktijk van oudere muziek, er was nog geen Nederlandse integrale tegenhanger voorhanden. Johannes Leertouwer vult deze leemte nu op, daarbij terzijde gestaan door zijn in 1990 opgerichte ensemble La Borea Amsterdam. Daarin komen we een aantal geoefende krachten tegen uit andere Nederlandse orkesten als het Orkest van de Achttiende Eeuw en The Amsterdam Baroque Orchestra.
Johannes Leertouwer bespeelt op deze opname een Amati uit 1619. In het begeleidende boekje gaat hij in op de karakteristieken van dit instrument, dat eerder intimiteit en verschil in registers als klankeigenschappen heeft dan enorme draagkracht of een over alle registers eenvormige toonkwaliteit. Ook staat hij stil bij de handschriften die hij heeft kunnen raadplegen uit bibliotheken uit Krakau, Berlijn en Washington. Bijzonder is de behandeling van de cadensen en de ‘Eingänge’ op deze dubbel cd. Om met de eerste te beginnen: de Amsterdamse muziektheoreticus Clemens Kemme schreef voor Leertouwer cadensen, de virtuoze passages aan het eind van concertdelen die vaak werden geïmproviseerd en bijgevolg niet werden uitgeschreven. Hieraan verwant zijn de ‘Eingänge’, korte brugpassages die de solist maakte, bijvoorbeeld op de plaats waar een couplet overgaat naar een ritornello. Voor die laatste categorie tekende Leertouwer overigens zelf.
De opnames die hij met La Borea heeft gemaakt zijn levendig, transparant en ademen een grote dosis speelplezier. Zijn spel is verzorgd en verraadt visie: hij articuleert op spitse wijze en is wars van maniërismen. De invloeden van de volksmuziek die Mozart in deze concerten zo overduidelijk etaleert, zijn bij Leertouwer in goede handen. Ook zijn versieringen getuigen van raffinement en de wijze waarop de cadensen van Kemme worden uitgevoerd is smaakvol. Dat Leertouwer zich op een enkel moment door zijn enthousiasme wat laat meeslepen met als resultaat een kleine ongerechtigheid – dat zij hem vergeven. Het ensemble La Borea begeleidt bijzonder accuraat en verzorgd. Al met al een opname die een belangrijke bijdrage vormt aan het Mozartjaar.
Wolfgang Amadeus Mozart
Complete werken voor viool en orkest, Concerten 1-5, Rondo KV 269, Adagio KV 261, Rondo KV 373
Johannes Leertouwer (viool), La Borea Amsterdam
Challenge Classics CC 72155
http://www.johannesleertouwer.nl
