Bartoli, Cecilia
2005-10-17 16:59:33
Sensuele, androgyne Cecilia Bartoli Het is met voorsprong de mooist uitgevoerde en meest verwarrende verpakking van alle cd’s die opgenomen zijn in Aangenaam Klassiek 2009. Op Sacrificium, de nieuwe schijf van Cecilia Bartoli, staat de Italiaanse mezzosopraan afgebeeld als een wonderlijk androgyn wezen: haar mooie vrouwenhoofd prijkt op een prachtig marmeren mannentorso. Geloofwaardig, wonderschoon, sensueel zelfs. En dat alles om het onderwerp van haar jongste project, de castraat, kracht bij te zetten. door Paul Janssen Het mooiste gemanipuleerde beeld staat op pagina 42 van het uitgebreide boekwerk bij de Limited De Luxe Edition van Cecilia Bartoli’s dubbel-cd Sacrificium: een gewonde Galliër uit de derde eeuw voor Christus met het getormenteerde hoofd van Bartoli. Een mannenverschijning, zo vrouwelijk en zo kwetsbaar dat ongetwijfeld elk mannen- én vrouwenhoofd erdoor op hol gebracht wordt. En dat is precies wat de beste castraten uit de zeventiende en achttiende eeuw deden. Vroeg-achttiende eeuwse superhelden als Farinelli en Caffarelli waren juist door hun sekseloosheid berucht om hun aantrekkingskracht. Vandaar dat velen de roem van een castraat zagen als het ultieme ideaal. Het moet een soort Idols of Popstars zijn geweest in die zeventiende en achttiende eeuw, vooral in Napels, waar Nicola Porpora school maakte als stemtrainer en componist. Duizenden jongens meldden zich in de achttiende eeuw bij hem aan om in de zangkunst een kans op een beter leven te wagen. Er is één verschil met de populaire talentenjachten van tegenwoordig: zij offerden er het meest mannelijke voor op dat ze hadden, hun kloten. Vaak met alle dramatische gevolgen van dien. Een pauselijk decreet had bepaald dat vrouwen in de kerk noch in het theater mochten zingen. Het is opmerkelijk dat deze maatregel de meest verbazingwekkende, wonderschone, inderdaad androgyne en juist daardoor opperst sensuele muziek heeft opgeleverd. Dat is tenminste wat Cecilia Bartoli omstandig bewijst in twaalf nagenoeg onbekende tracks en drie legendarische castratenaria’s, waaronder uiteraard Händels ‘Ombra mai fu’, op de bijgevoegde bonus-cd. Met hulp van mensen met een behoorlijk wetenschappelijk gewicht is zij gaan graven in de muziek die gebruikt werd in de school van Porpora. En dat heeft een voorraad ongehoord mooie en virtuoze aria’s opgeleverd van onder anderen Antonio Caldara, Carl Heinrich Graun, Leonardo Leo en Porpora zelf. Letterlijk ongehoord zelfs, want elf van de vijftien tracks zijn cd-premières. Het zijn veelal werken die speciaal geschreven zijn als examenwerken voor Porpora’s Scuola dei castrati en die daardoor alles in zich hebben dat het castratenrepertoire zo bijzonder maakt: briljante, uiterst zachte passages, eindeloze melismes, overweldigende coloraturen en een haast onmenselijke omvang. En dat alles is gevat in heerlijk verleidelijke melodieën. Het verhaal achter deze muziek blijft weerzinwekkend. Het verhelderende castratenwoordenboek dat in deze mooi verzorgde editie is opgenomen, onthult menig detail waar geen enkele hedendaagse man zich werkelijk een voorstelling van wil maken. En toch… Als een zangeres als Cecilia Bartoli zich over dit repertoire ontfermt, gesteund door het al even opwindend spelende ensemble Il Giardino Armonico, klinkt alles zo onwaarschijnlijk mooi dat al het leed al bij de eerste duivelse coloratuur naar de achtergrond verdwijnt. Nog niet eerder werd zo duidelijk wat de aantrekkingskracht van de castraat was en nog niet eerder klonk ‘Ombra mai fu’ zo adembenemend hemels. Sacrificium Cecilia Bartoli, Il Giardino Armonico o.l.v. Giovanni Antonini DECCA 478 1521, 095471 VKZ
http://www.deccaclassics.com/artists/bartoli/
