Barenboim, Daniel
2006-03-24 16:04:11
Barenboim heeft over alles een meningDat hebben Daniël Barenboim en Valery Gergiev gemeen? Ze zijn allebei dirigenten van formaat én gezegend met een tomeloze energie. Daarnaast beschouwen ze de hele wereld als hun podium en zijn ze even goed thuis zijn in de opera als in de concertzaal. En niet te vergeten: ze zien er niet tegenop hun politieke opvattingen en plein public te ventileren en soms ook de daad bij het woord te voegen. Kom daar maar eens om bij andere dirigenten.
door Hans Heg
De in Argentinië geboren Israëlische pianist en dirigent Barenboim (67) richtte tien jaar geleden het West-Eastern Divan Orkest op, als muzikaal protest tegen de hopeloze toestand in het Midden-Oosten. Jonge muzikanten uit verschillende landen uit die streek worden er met elkaar in contact gebracht. Tijdens de repetities, concerten en tournees wordt uiteraard veel gediscussieerd maar buitenmuzikale confrontaties worden gemeden. Het is niet moeilijk om je voor te stellen wat het betekent voor Israeli’s en Palestijnen, Libanezen en Egyptenaren, Syriërs en Jordanezen om broederlijk naast elkaar te zitten in één orkest.
Dit initiatief heeft Barenboim lof, prijzen en eredoctoraten opgeleverd, waaronder een ambassadeurschap voor de vrede in naam van de Verenigde Naties. Maar daarmee is hij allesbehalve tevreden. Als Israëlisch staatsburger (hij heeft ook een Argentijns en Spaans paspoort en woont tegenwoordig in Berlijn) blijft hij zijn tweede vaderland onafgebroken bestoken met argumenten die hout snijden. En dat vinden ze niet leuk in Tel Aviv. Zijn website is daarmee een van de interessantste en meest spraakmakende die ik ken.
Barenboim reageert onmiddellijk op alle grote kwesties en conflicten. Dus was het te verwachten dat hij scherp commentaar zou gaan leveren op de recente acties van Israël, als antwoord op de raketaanvallen uit de Gazastrook door de Hamas. Tijdens het Nieuwjaarsconcert in Wenen stipte hij het slechts terloops aan: ‘We hope 2009 will be a year of peace in the world and justice for the people in the Middle-East.’ Prosit Neujahr! De cd’s en dvd’s van het traditionele nieuwjaarsfestijn liggen inmiddels in de winkels.
Twee dagen daarvoor sloeg hij, als Generalmusikdirektor van de Staatsoper, in de Berliner Morgenpost een heel wat pittiger toon aan. Het Midden-Oostenconflict valt niet op te lossen door oorlog of militaire acties. Dit politieke en vooral menselijke probleem moet op een heel andere manier worden aangepakt, aldus Barenboim: ‘Het is net alsof je een ziekte in je voet bestrijdt met een middel dat voor je oren is bestemd.’ Twee onafhankelijke staten moeten er komen, dat is - volgens hem - de enige oplossing. Zowel Israël als de Palestijnen hebben ieder recht op een stukje land in wat vroeger Palestina heette: ‘Als dit conflict niet als zodanig wordt behandeld, wordt het nooit wat. Want het gaat om de diepe overtuiging van twee volkeren.’
Er zullen ongetwijfeld mensen zijn die niets van de opinies van Barenboim moeten hebben, onder het motto: schoenmaker hou je bij je leest. Daarbij is het opmerkelijk dat hij naast al deze activiteiten en zijn rijk gevulde dirigentenagenda ook zijn carrière als pianist in stand weet te houden, al merken we daar in Nederland niet zoveel van. Barenboim de pianist is de laatste jaren slechts een paar keer langs geweest. Tweemaal in de serie Meesterpianisten en eenmaal bij het Concertgebouworkest. De dirigent Barenboim lijkt hier zelfs niet te bestaan. Het is toch geen boycot?
Kennelijk heeft hij daar geen boodschap aan want elders is hij altijd precies op het juiste moment op de juiste plek. In Buenos Aires vierde hij zijn vijftigjarig jubileum als pianist. In New York luisterde hij het zestigjarig bestaan van de Verenigde Naties muzikaal op. In
december 2008, exact op de dag waarop overal de honderdste verjaardag van Elliott Carter werd gevierd, presenteerde hij in Carnegie Hall de New Yorkse première van diens recente ‘minipianoconcert’ Interventions. Je vraagt je af wat ze in Amsterdam in godsnaam moeten bedenken om Daniel Barenboim eens als dirigent het Concertgebouw binnen te halen.
Nieuwjaarsconcert 2009
Wiener Philharmoniker o.l.v. Daniel Barenboim
Decca (cd en dvd) 0028947811336
http://www.danielbarenboim.com
